فايل پايان نامه بررسی علل عدم موفقیت رینگ کشاورزی در بورس کالای ایران

جزئیات و دریافت

فهرست مطالب

چکیده....................................................................................................................................................1

1-1- مقدمه............................................................................................................................................2

1-2 بیان مسئله.......................................................................................................................................3

1- 3 اهمیت و ضرورت پژوهش. .................................................................................................................7

1-4 اهداف پژوهش ......................................................................................................................................8

1-4-1 اهداف كلي   ...................................................................................................................................8

1-4-2 اهداف فرعی ...................................................................................................................................8

1-5- فرضیات و سوالات پژوهش..............................................................................................................8

1-6- متغیرهای تحقیق.........................................................................................................................9

1-7- جامعه مورد پژوهش................................................................................................................10

1-8- نمونه و روش نمونه گیری............................................................................................ ..........10

1-9- روش عملی جمع آوری داده ها......... .....................................................................................10

1-9-1- تعیین پایایی پرسش نامه......................................................................................................11

1-10- روش تحلیل یافته ها..............................................................................................................12

1-11- تعریف واژه ها و اصلاحات............................................... ...................................................12

1-11-1- تعریف ابزار مشتقه.............................................................................................................12

1-11-2- تعریف بازار سنتی..................................................................... .......................................12

1-11-3- تعریف عرضه..................................... ............... ..............................................................13

1-12-ساختار تحقیق..........................................................................................................................14

فصل دوم ............................................................................................................................................15

2-1- مقدمه.......................................................................................  ...............................................16

2-2- تاریخچه بورس....................................... .................................................................................16

2-3- شناخت بورس..........................................................................................................................17

2-3-1- انواع بورس..........................................................................................................................18

 2-3-2- چه کسانی از بورس بهره مند می شوند..............................................................................19

2-3-3- شرایط لازم برای موفقیت بورس کالا...................................................................................19

2-4- معرفی بورس کالا و ضرورت شکل گیری آن..........................................................................21

2-5- تاریخچه بورس کالای کشاورزی...............................................................................................29

2-6- هدف از ایجاد بورس کالای کشاورزی.....................................................................................30

2-6-1- اهداف بلندمدت راه اندازی بورس کالای کشاورزی در ایران..............................................30

2-6-1-1- کاهش هزینه معاملات و ساماندهی مناسب تر بازار محصولات کشاورزی......................31

2-6-1-2- افرایش سرعت انتقال اطلاعات بازار به تولید کننده و مصرف کننده................................32

2-6-1-3- توسعه صادرات محصولات کشاورزی............................................................................2 3

2-6-1-4- تغییر الگوی کشت...........................................................................................................33

2-6-1-5- توسعه بخش کشاورزی...................................................................................................34

2-6-2- اهداف کوتاه مدت راه اندازی  بورس کالای کشاورزی ایران..............................................35

2-6-2-1- اصلاح ساختار بازار سنتی...............................................................................................36

2-6-2-2- جلوگیری از نوسانات شدید قیمت..................................................................................38

2-6-2-3- کاهش ریسک قیمت و معاملات......................................................................................39

2-6-2-4- بهبود کیفیت محصولات کشاورزی از طریق استاندارد کردن آنها....................................39

2-6-2-5- تامین مالی کشاورزان.......................................................................................................40

2-6-2-6- کاهش هزینه های شناسایی منابع تولید و مصرف بازار....................................................40

2-7- مشکلات موجود در رینگ کشاورزی در بورس کالای ایران....................................................41

2-7-1- حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی و تاثیر آن بر عدم موفقیت رینگ کشاورزی..........43

2-7-2- سنتی بودن بازار کشاورزی و تاثیر آن بر عدم موفقیت رینگ کشاورزی................................44

2-7-3- پایین بودن سطح آشنایی کشاورزان با بازار بورس و تاثیر آن برعدم موفقیت رینگ کشاورزی...........................................................................................................................................50

2-7-4- قوانین و مقررات در بورس کالا...........................................................................................51

2-7-5- نااطمینانی از قیمت محصولات تولید شده در فصل برداشت..............................................53

2-7-6- عدم امکان تامین مالی فعالیت های تولیدی.........................................................................54

2-7-7- فقدان بازار شفافیت و در دسترس........................................................................................54

2-8- نقش بورس کالایی در حل برخی از مشکلات بخش کشاورزی...............................................54

2-8-1- ابزار مشتقه ..........................................................................................................................55

2-8-2-  وجود برخی  از انواع قراردادهای  با هدف تامین مالی .....................................................56

2-8-3 انتشار آمارو اطلاعات .............................................................................................................57

2-9 - انواع بورس کالای کشاورزی جهان........................................................................................57

2-9-1 - قاره آفریقا .........................................................................................................................58

2-9-1-1- بورس سهام ژوهانسبورگ...............................................................................................58

2-9-1-2- بورس اوراق بهادار و کالایی ابوجا در نیجریه..................................................................59

2-9-1-3- بورس کالاهای کشاورزی کنیا.........................................................................................59

2-9-1-4- بورس کالاهای کشاورزی مالاوی....................................................................................59

2-9-1-5- بورس کالای اوگاندا.........................................................................................................59

2-9-1-6- بورس کالاهای زامبیا و بورس کالاهای کشاورزی زیمباوه...............................................60

2-9-2- قاره آسیا...............................................................................................................................60

2-9-2-1- بورس غلات توکیو.........................................................................................................60

2-9-2-2- بورس کالای دالیان..........................................................................................................60

2-9-2-3- بورس کالای ژنگژو.........................................................................................................61

2-9-2-4- بورس سنگاپور................................................................................................................61

2-9-2-5- بورس کالای کوالا لاامپور مالزی.....................................................................................61

2-9-2-6- بورس کالای سیدنی........................................................................................................61

2-9-3- قاره آمریکا...........................................................................................................................62

2-9-3-1- بورس شیکاگو.................................................................................................................62

2-9-3-2- بورس نیویورک...............................................................................................................63

2-9-3-3- بورس کالای وینپگ در کانادا..........................................................................................63

2-9-3-4- بورس کالای برزیل..........................................................................................................63

2-9-4- اقیانوسیه..............................................................................................................................64

2-9-5- قاره اروپا..............................................................................................................................64

2-10- شناسایی ابزارهای دادوستد پذیر در بورس کالای کشاورزی..................................................64

2-11- نقش بورس کالا در اصلاح ساختار اقتصادی بخش کشاورزی...............................................65

2-12- معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران...........................................................67

2-13- انواع قراردادهای بورس کالای کشاورزی...............................................................................71

2-14- پیشینه قرارداد آتی...................................................................................................................72

2-15- قرارداد آتی..............................................................................................................................75

2-16- فرضیه بازار کارا......................................................................................................................77

2-17-پیشینه تحقیق.............................................................................................................................80

فصل سوم.............................................................................................................................................85

3-1- مقدمه.........................................................................................................................................86

3-2- روش تجزیه و تحلیل.................................................................................................................86

3-3- جامعه آماری...............................................................................................................................87

3-4- نمونه آماری................................................................................................................................87

3-5- قلمرو تحقیق..............................................................................................................................88

3-6- روش و ابزار گردآوری اطلاعات................................................................................................88

3-7- متغیرهای تحقیق.........................................................................................................................88

3-8- روایی پرسشنامه.........................................................................................................................89

3-9- مدل تحقیق.................................................................................................................................91

فصل چهارم..........................................................................................................................................92

4-1- مقدمه........................................................................................................................................93

4-2- آمار توصیفی.............................................................................................................................93

4-2-1- شرایط سنی پاسخ دهندگان.................................................................................................94

4-2-2- میزان تحصیلات..................................................................................................................94

4-2-3- سابقه خدمت در بورس.......................................................................................................95

4-2-4- سابقه خدمت در بخش کشاورزی.......................................................................................96

4-3- آمار استباطی.............................................................................................................................97

4-3-1 بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای وابسته ...........................................................................97

4-3-2- آزمون فرضیه اول................................................................................................................98

4-3-3- آزمون فرضیه دوم................................................................................................................99

4-3-4- آزمون فرضیه سوم...............................................................................................................99

4-3-5- آزمون فرضیه چهارم............................................................................................................100

4-3-6- آزمون فرضیه پنجم..............................................................................................................101

4-4- بررسی همبستگی بین متغیرهای مستقل و عدم موفقیت رینگ کشاورزی در بورس کالا.....................................................................................................................................................102

4-5- نتایج رگرسیون خطی چندگانه.................................................................................................103

4-5-1- آزمون هم خطی...................................................................................................................104

فصل پنجم...........................................................................................................................................106

5-1- مقدمه........................................................................................................................................107

5-2- نتایج تحقیق..............................................................................................................................107

5-3- مقایسه تحقیق حاضر با پژوهش های مشابه.............................................................................108

5-3-1- فرضیه اول...........................................................................................................................108

5-3-2- فرضیه دوم...........................................................................................................................108

5-3-3- فرضیه سوم..........................................................................................................................109

5-3-4- فرضیه چهارم.......................................................................................................................109

5-3-5- فرضیه پنجم.........................................................................................................................109

5-4- پیشنهادات................................................................................................................................109

5-4-1- پیشنهادات کاربردی.............................................................................................................109

5-4-2- پیشنهادهایی برای پژوهشگران آتی......................................................................................111

پیوست................................................................................................................................................112

منابع....................................................................................................................................................117

چكيده لاتين.......................................................................................................................................

فهرست جداول

جدول2-1- محصولات کشاورزی پذیرفته شده در بورس کالای ایران................................................70

جدول3-1- بررسی پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ..............................................90

جدول4-1- توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان....................................................................................93

جدول4-2- توزیع فراوانی میزان تحصیلات پاسخ دهندگان.................................................................94

جدول4-3- توزیع فراوانی سابقه خدمت در بورس.............................................................................96

جدول4-4- توزیع فراوانی سابقه خدمت در بخش کشاورزی..............................................................96

جدول 4-5نتایج آزمون کلموگروف – اسمیر نف.................................................................................98

جدول4-6-نتایج آزمون t تک نمونه ای فرضیه اول.............................................................................98

جدول4-7- نتایج آزمون t تک نمونه ای فرضیه دوم...........................................................................99

جدول4-8- نتایج آزمون t تک نمونه ای فرضیه سوم........................................................................100

جدول4-9- نتایج آزمون t تک نمونه ای فرضیه چهارم.....................................................................101

جدول4-10- نتایج آزمون t تک نمونه ای فرضیه پنجم....................................................................102

جدول4-11-ضرایب همبستگی اسپیرمن برای متغیرهای مدل رگرسیونی........................................103

جدول4-12- نتایج رگرسیون خطی چندگانه....................................................................................103

جدول5-1- خلاصه نتایج فرضیه های تحقیق...................................................................................107

فهرست نمودارها

نمودار4-1- نمودار ستونی سن پاسخ دهندگان..................................................................................94

نمودار4-2- نمودار ستونی میزان تحصیلات پاسخ دهندگان..............................................................95

نمودار4-3- نمودار ستونی سابقه خدمت در بورس...........................................................................95

نمودار4-4- نمودار ستونی سابقه خدمت در بخش کشاورزی...........................................................96

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی علل و عوامل تاثيرگذار در موفق نبودن رينگ کشاورزی در بورس کالای ايران پرداخته است. تحقيق حاضر تحقيق توصيفي و پژوهشی کاربردی است. با توجه به قلمرو مکاني و زماني، جامعه آماري پژوهش شامل کارکنان، کارشناسان و مدیران بورس کالای کشاورزی ایران از 1386 تا 1391 بوده و بدین ترتیب نمونه آماری در اين تحقيق 150 پاسخ دهنده می باشند. در اين پژوهش، متغيرهای حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی، عدم ابزارهای مشتقه، سنتی بودن بازار کشاورزی، نبود فرهنگ بورس در کشاورزان و عدم  اجرای قوانين و مقررات به عنوان متغيرهای مستقل و متغير عدم موفقيت رينگ کشاورزی به عنوان متغير وابسته در نظر گرفته شده است. به این ترتیب پنج فرضیه تدوین شد و داده های مرتبط جمع آوری شد. جهت بررسي فرضيه ها در اين پژوهش از نرم افزار SPSS 18 استفاده شده است. در این تحقیق به منظور تایید و رد هر یک از فرضیه های تحقیق از آزمون t، به منظور بررسی رابطه بین هر یک از متغیرهای تحقیق از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن و تعیین میزان تاثیر هر یک از متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از آزمون رگرسیون خطی چندگانه استفاده شده است. با بررسی های انجام شده تمامی فرضیه ها، حکایت از تایید کلیه فرضیه های تحقیق دارد. در پايان تحقيق، ضمن ارائه تفصيلي نتايج و يافته ها، موارد مذكور جمع بندي شده و پيشنهادات كاربردي مرتبط با آن براي مديران و کارشناسان و نيز ادامه و پي گيري تحقيقات مشابه در آينده ارائه شده است.

فصل اول

كليات تحقيق

1-1مقدمه

          در يك اقتصاد سالم، وجود سيستم مالي كارآمد در توزيع مناسب سرمايه و منابع مالي نقشي اساسي دارد. معمولاً بازارهاي مالي[1] را به عنوان سيستمي مركب از افراد و موسسات، ابزارها و رويه هايي كه پس اندازكنندگان را در يك جا جمع مي كند، تعريف مي نمايند (بسیمبیندر، 1993  )بنابراين مي توان گفت اهميت سرمايه گذاري براي رشد و توسعه اقتصادي و اجتماعي به اندازه اي است كه از آن به عنوان يكي از اهرم هاي قوي براي رسيدن به توسعه ياد مي شود. اما بايد به ياد داشت كه به همان ميزان كه توجه به اين امر مي تواند با افتادن در يك دور مثبت، باعث رشد و شكوفايي اقتصاد شود، عدم توجه به آن نيز مي تواند موجب افت اقتصادي و فرو غلتيدن به يك سير نزولي و دور منفي شود. بنابراين رشد اقتصادي و افزايش رفاه عمومي در بلندمدت، بدون توجه به سرمايه گذاري و عوامل مهم موجود در محيط سرمايه گذاري كه بر آن تاثير مي گذارد، امكان پذير نمي باشد (چودریا ، 2000)

          اکنون در سرتاسر جهان 72 بورس قراردادهای آتی فعال است و تعداد ديگری نيز در شرف راه اندازی است. براساس مفهومی گسترده تر، بورس کالا بازار سازمان يافته ای است که در آن تجارت متمرکز می شود. اکنون بيش از 100 مورد از بورس های کالايي در جهان به فعاليت می پردازد که 28 مورد آن در آمريکای لاتين(تنها 15 مورددربرزيل)، بيش از 20 مورد در آسيا، 3 مورد در آفريقا، 4 مورد در اروپای شرقی و چند مورد در روسيه قرار دارد که اغلب آنها پس ازسال 1992 تأسيس شده است.( آن سی تد[2]،1998).

[

1-1بیان مسئله

          بورس کالا[1]، بازاری قانونمند و رسمی به شمار می­رود که به منظور خريد و فروش گروهی از کالاها تشکيل شده است و توليدکنندگان زيادی کالاهای خود را در آن عرضه می­کنند تا قيمت گذاری در فضايي رقابتی و به طور مستقيم و با توجه به عرضه و تقاضای آن کالا و با توافق خريداران و فروشندگان محصول تعيين ­شود.(ولی بيگی،1381) معاملات بورس کالا شامل سه دسته كلي از محصولات هستند كه عبارتند از: محصولات پتروشيمي و نفت، محصولات فلزي و معدني و محصولات كشاورزي. به زمان معامله هر دسته از محصولات فوق اصطلاحاً يك رينگ گفته مي­شود (رينگ فلزات، رينگ پتروشيمي و...) (پناهی،1391،گلريز،1374).

          پنهاني بودن معاملات و يا شكل گيري آنها در بازارهاي غيررسمي مشكل كلي در مورد تمام كالاها اعم از كشاورزي و غير كشاورزي است. در ایران مالكيت بزرگ و توليد انبوه در كشاورزي  وجود ندارد و توليدات بسيار متنوع بوده و به صورت خرده مالكي انجام مي شود. بورس عاملي است جهت تنظيم بازار اوليه چرا كه قيمت اوليه بازار را مشخص مي كند . اگر  توزيع كنندگان دربازارهاي محصولات كشاورزي مشخص باشند ما ديگر  شاهد هيچ خلافي نخواهيم بود چرا كه اين افراد تحت هر عنواني كه به بورس بيايند بايد صاحب كد و مشخصات قانوني بشوند و اين به كنترل بخش توزيع منجر مي شود. (انويه 1374،سلطانی 1378) با توجه به اينکه رينگ کشاورزی در بورس کالا توسعه چندانی نيافته است، يکی از دغدغه های اصلی در حوزه بورس کالا بررسی علل اين عدم موفقيت می­باشد.

          به نظر می رسد در ايران موانعی نظير کمبود فرهنگ بورس ميان کشاورزان، سنتی بودن بازار کشاورزی، حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی، فقدان اجرای قوانين و مقررات (استاندارها) در بورس و فقدان ابزارهای مشتقه، باعث عدم توسعه رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است. لذا در اين تحقيق علل عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا مورد بررسی قرار می­گيرد.

1-1اهمیت و ضرورت پژوهش

بخش کشاورزی در حال حاضر سهم قابل توجهی حدود 12% توليد ناخالص ملی را دارا می باشد. اين بخش سهم نسبی 20% در اشتغال زايي داشته و از همه مهم تر در تامين موادغذايي جامعه و امنيت غذايي از اهميت بالاييبرخوردار است. اين بخش علی رغم جايگاه با اهميت خود در حوزۀ بازار محصولات کشاورزی از ناکارآمدی برخوردار است. به طوری که در اين بخش کشاورزان از ارزش افزوده بخش کشاورزی و تلاش خود کمتر نصيب می برند و بيشتر سود حاصله نصيب واسطه های سنتی می شود. همچنين مصرف کننده نهايي و مردم در برخی موارد قيمت های بالايي جهت تامين موادغذايي پرداخت می کنند.

عدم تعادل در قيمت گذاری محصولات کشاورزی و ناکارآمدی بخش سنتی، مسئولين را برآن داشت تا در برنامه سوم توسعه زمينه تاسيس بورس را فراهم کنند. اميد می رفت که بورس کشاورزی بتواند نقش عمده ای در رونق بازار محصولات کشاورزی ، شفافيت قيمت وکاهش ريسک قيمت ناشی از نوسانات قيمتی را به همراه داشته باشد. تجربه سال های گذشته از عملکرد بورس نشان می دهد که بورس کالای کشاورزی در ماموريت های خود از توفيق چندانی برخوردار نبوده است و در اين زمينه تحقيق علمی برای علل آن صورت نگرفته است.(آرمان، 1381) این تحقيق بدنبال آن است که به بررسی علل عدم موفقیت آن پرداخته و دلايل و راهکارهای آن را پيدا کند.

• از هدف های بورس های کالايي، ايجاد فرصت برای کاهش ريسک احتمالی در کار افرادی است که با بازار مستقيم کالا[1] سر و کار دارند. توليد کنندگان و مصرف کنندگان يا متقاضيان کالاهای عرضه شده به بورس از قيمت های فعلی به طور کامل آگاهی دارند ولی در خصوص قيمت های آتی اطلاعاتشان کامل نيست. از اين رو توليدکنندگان به سبب نگرانی از کاهش قيمت ها اقدام به فروش کالای خود می کنند و متقاضيان کالاها نيز به سبب ترس از افزايش قيمت ها، اقدام به خريد کالای مورد نظر می کنند. با استفاده از قراردادهای آتی اين دو گروه می توانند به شکلی خود را از نوسان های شديد قيمت کالا مصون نگاه دارند. البته در عرصه عمل مصونيت کامل از خطر اختلاف بين قيمت نقدی و آتی وجود ندارد و بازارهای آتی خطر را به طور کامل از بين نمی برد ولی تفاوتی که در رفتار افراد ريسک گريز و معامله گر بورس در مورد پذيرش خطر وجود دارد، برای فعاليت بازار آتی لازم و ضروری است.( ترکمانی، 1375)

1-2اهداف پژوهش

1-4-1 هدف کلی پژوهش

• هدف کلی بررسی علل و عوامل تاثيرگذار بر موفق نبودن رينگ کشاورزی در بورس کالای ايران می باشد.

1-4-2 اهداف فرعی تحقيق

• شناسايي نقاط قوت و ضعف عملکرد بورس کالای کشاورزی

• تعيين سهم نسبی عوامل  موثر بر عدم موفقيت رينگ کشاورزی و اولويت بندی اين عوامل

1-5 فرضیات و سوالات پژوهش

          فرضيه حدس مبتنی بر دانش يا تجربه در مورد حل يک مساله است و آن را می توان به عنوان يک رابطه فرضی بين دو متغير دانست که به صورت گزاره های قابل آزمون ارائه می شوند. (سکران، 1992، ص73) فرضيه­ها پاسخی ذهنی به مسئله پژوهش می­باشند هر پژوهشی برای دستيابی به اهداف خود با بيان مسئله پژوهش به عنوان يک سؤال شروع می­گردد. لذا فرضيه­ها که به عنوان پاسخ ذهنی و فرضی از مسئله پژوهش بيان می­شوند، از ديدگاه صحت و درستی و يا نادرستی قابليت آزمون دارند. (بازرگان، عباس، 1383، ص 48) بدين ترتيب در انجام هر پژوهش و پژوهش فرضيات به عنوان راه ارزيابی مسئله برای پژوهشگر لازم و ضروری هستند.

بر اين اساس و با توجه به پرسش­های پژوهش و نيز بررسی پيشينه پژوهش، فرضيه های تحقيق به شرح زير تدوين گرديده است:

1-5-1 فرضيات تحقیق

حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

سنتی بودن بازار کشاورزی باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

فقدان  ابزارهای مشتقه باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

پايين بودن سطح آشنايي کشاورزان با بازار بورس باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

فقدان  اجرای قوانين و مقررات (استاندارها) در بورس باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

1-6 متغيرهای تحقيق

          متغير عبارت است از ويژگی واحد مورد مطالعه. متغير کميتی است که می تواند از واحدی به واحد ديگر يا از يک شرايط مشاهده به شرايط ديگر، مقادير مختلفی را اختيار کند.(سرمد و همکاران، 1382) متغير نمادی است که اعداد يا مقادير به آن اختصاص پيدا می کند. به عبارت ديگر، متغير به ويژگی هايي اطلاق می شود که می توان آن ها را مشاهده يا اندازه گيری کرد و دو يا چند عدد يا نماد را جايگزين آن ها قرار داد. در اين پژوهش، متغيرهای حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی، عدم ابزارهای مشتقه، سنتی بودن بازار کشاورزی، نبود فرهنگ بورس در کشاورزان و عدم  اجرای قوانين و مقررات به عنوان متغيرهای مستقل و متغير عدم موفقيت رينگ کشاورزی به عنوان متغير وابسته در نظر گرفته شده است.

1-7 جامعه مورد پژوهش

جامعه آماری این تحقیق ، بورس کالای کشاورزی ایران می باشد .

1-8 نمونه و روش نمونه گيری

          نمونه آماری دراین پژوهش مشتمل بر 55 کارگزاری که در بخش کشاورزی فعالیت می کنند وحجم نمونه از میان اعضا هیئت مدیره و مدیر عامل کارگزاری و مدیران بورس کالا انتخاب شده است که در فرمول  (کوکران ) قرار داده  و حجم نمونه رقم  150 بدست آمده است  .

         برای تعيين حجم نمونه ابتدا 150 پرسشنامه در کارگزاری های مختلف  تکميل شد و پس از به دست آوردن واريانس نمونه کوچک و در نظر گرفتن کران خطايي معادل 0.5 ، حجم نمونه به دست  آمد. محاسبه نمونه پس از طراحی پرسشنامه و در فصل 3 این پژوهش خواهد آمد.

1-9 روش های عملی جمع آوری داده ها

ابزاری که برای جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار گرفت در مرحله نخست می بایست از روايي(اعتبار) برخوردار می بود و در مرحله دوم می بایست پايايي(اعتماد) داشته باشد.

در روايي تحقيق  از خبرگان موضوعی استفاده شد که به سه قسم تقسيم می شوند:

1-کارگزاران بورس            2-کارشناسان بازار سرمايه            3- مشتريان عمده بخش کشاورزی

که از دو طريق :

1-روش اسنادی مطالعات مربوطه به اطلاعات تاريخی معاملات از بورس کشاورزی و ساير اسناد و اطلاعات کتابخانه ای

2-روش پرسشنامه با استفاده از طيف ليکرت و سوالات باز

          مفهوم اعتبار به اين پرسش پاسخ می دهد که ابزار اندازه گيری تا چه حد خصيصه مورد نظر را می سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گيری نمی توان به دقت داده های حاصل از آن اطمينان داشت. برای تعيين اعتبار پرسشنامه روش های متعددی وجود دارد که يکی از اين روش ها اعتبار محتوا می باشد. اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکيل دهنده يک ابزار اندازه گيری به کار برده می شود. اعتبار محتوای يک ابزار اندازه گيری به سؤال های تشکيل دهنده آن بستگی دارد. اگر سؤال های پرسشنامه معرف ويژگی ها و مهارت های ويژه ای باشد که محقق قصد اندازه گيری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمينان از اعتبار محتوا، بايد در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال های تشکيل دهنده ابزار اندازه گيری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراين اعتبار محتوا، ويژگی ساختاری ابزار اندازه گيری است که همزمان با تدوين آزمون در آن تنيده می شود. اعتبار محتوای يک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعيين می شود. بنابراين اعتبار محتوای اين پرسشنامه توسط اساتيد فن و صاحب نظران در مورد موضوع تحقيق تأييد شده است و از اعتبار لازم برخوردار می باشد.( سایت انسانی )

1-9-1 تعيين پايايي(قابليت اعتماد) پرسشنامه

          پايائي دلالت بر آن دارد كه ابزار اندازه‌گيري در شرايط يكسان تا چه اندازه نتايج يكساني بدست مي‌دهد. دامنه ضريب اعتبار از صفر تا يك است. مشهورترين ضريب اعتبار از طريق يكبار اجراي آزمون توسط كرونباخ ارائه شده است كه به ضريب آلفاي كرونباخ معروف است. اين روش براي محاسبه هماهنگي دروني ابزار اندازه‌گيري از جمله پرسشنامه به كار مي‌رود. در اين ابزار پاسخ هر سئوال مي‌تواند مقادير عددي مختلف را اختيار كند. ابزاری که برای جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار می گیرد درمرحله نخست بايد از روايي (اعتبار) برخوردار باشند و درمرحله دوم بايد پايايي (اعتماد) داشته باشند. روائی بدین معناست که روش يا ابزار به كار رفته تا چه حدي قادر است خصوصيت مورد نظر را درست اندازه گيري كند. پايايي قابليت تكرار روش يا ابزار اندازه گيري است. اگر روشي از پايايي برخوردار نباشد، داده هاي گردآوري شده روايي( اعتبار ) نيز نخواهند داشت. (سایت انسانی)

          يکی از متداول ترين نرم افزارها برای تعيين پايايي از طريق روش آلفای کرونباخ، نرم افزار SPSS می باشد. اين روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گيری از جمله پرسشنامه ها يا آزمون هايي که خصيصه های مختلف را اندازه گيری می کند، بکار می رود. در اين گونه ابزارها، پاسخ هر سؤال می تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. برای محاسبه ضريب آلفای کرونباخ ابتدا بايد واريانس نمره های هر زير مجموعه سؤال های پرسشنامه (يا زير آزمون) و واريانس کل را محاسبه کرد. سپس با استفاده از فرمول زير مقدار ضريب الفا را محاسبه کرد. (برگرفته شده از آلن و ين، 2002)

که در آزمون:

j = تعداد زير مجموعه سؤالهای پرسشنامه يا آزمون

  = واريانس زير آزمون j  ام.

  = واريانس کل آزمون می باشد.

1-10روش تحليل يافته ها

          هر تجزيه و تحليل آماری شامل دو قسمت آمار توصيفی و آمار استنباطی می باشد که در اين پژوهش از روش های تحليل توصیفی (شامل جداول فراونی ، نمودارهای آماری)و در تجزیه و تحليل استنباطی شامل آزمون نرماليتی، و آزمون تی- استيودنت و  ضریب همبستگی اسپیرمن ورگرسیون خطی چند گانه جهت تجزیه و  تحليل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شده است. برای آزمون نرمال بودن جامعه نيز از آزمون کلموگروف- اسميرونوف استفاده شده است.

1-11 تعريف واژه ها و اصطلاحات

1-11-1 تعريف ابزار مشتقه[2]

          ابزار مشتقه ابزار مالی است  که ساختار پرداخت و ارزش آن از ارزش اوراق بهادار ،کالاهای اساسی نرخ بهره و شاخص اوراق بهادار مربوطه نشات می گيرد . بنا به  تعريف ابزار مشتقه  معاملاتی هستند که اصل دارايي در ان جابه جا نشده و عملکرد قيمت ابزارهای مشتقه ناشی از تغييرات قيمت کالای مربوطه است .به ديگر سخن رفتار اين ابزار ها از رفتار دارايي مربوطه در بازار ناشی می شود .(طهماسب،1387)

1-11-2 تعريف بازار سنتی [3]

           بازار سنتي محصولات كشاورزي در ايران بازاري است كه در آن هيچ كدام از عوامل اصلي بازار، يعني توليد كنندگان محصولات كشاورزي ، متقاضيان و مصرف كنندگان عمده آن حضوري چشم گير و قابل توجه ای در بازار ندارند. عدم حضور آنها دقيقا به معناي عدم برخورداري آنان از يك موقعيت منصفانه و عادلانه در بازار است. در نتيجه عدم حضور مستقيم كشاورزان در بازار محصولات كشاورزي، منافع حاصل از دسترنج آنان نصيب افراد سودجو و دلال مي شود و كشاورزان علاوه بر اينكه محصولات خود را با قيمت بسيار ناعادلانه به دست دلالان مي سپارند، خود در مضیقه های مالي شديد به سر مي برند و محصولات توليدي آنها با قيمتهاي گزاف و بعضاً چندين برابر قيمت دريافتي آنها در بازارهاي مصرف به فروش مي رسد و سود حاصل از آن به جيب دلالان و واسطه گران و توزيع كنندگان مي رود.(وینی ،1991)

1-11-3 تعريف عرضه[4]

          يكي از عوامل مهم تعيين كننده در عرضه كالا، قيمت است. هر وقت قيمت‌ها افزايش يابند عرضه كنندگان، كالاهاي بيشتري را به بازار ارائه مي‌دهند. از عوامل ديگر مؤثر بر عرضه را مي‌توان از هزينه توليد، ماليات و يارانه نام برد كه با افزايش هزينه توليد و ماليات و كاهش يارانه عرضه كالا كاهش مي‌يابد و برعكس.(نوذری، 1388) پس مي‌توان عرضه را چنين

ساختار تحقیق

در فصل اول :

مقدمه ، بیان مسئله ، ضرورت تحقیق ، فرضیات تحقیق ، اهداف پژوهش و تعریف متغیرها به کار رفته است .

در فصل دوم :

مقدمه ، بیان ادبیات تحقیق مرتبط با بورس کالای کشاورزی و پیشینه تحقیق های انجام شده در این مورد به کار رفته است .

در فصل سوم :

مقدمه ، روش تجزیه و تحلیل ، جامعه و نمونه آماری ،قلمرو تحقیق ، روش و ابزار گردآوری  اطلاعات  ، روایی پرسشنامه ،متغیرها و مدل های تحقیق به کار رفته است .

در فصل چهارم :

مقدمه ، آمار توصیفی (شامل جداول فراونی ، نمودارهای آماری)و آمار استنباطی (شامل آزمون نرمال بودن، آزمون تی – استیودنت ، ضریب همبستگی اسپیرمن ،رگرسیون خطی چندگانه )و نتیجه گیری به کاررفته است .

در فصل پنجم :

 مقدمه ، نتایج تحقیق ، پیشنهادات مبتنی بر تحقیق وپیشنهادات مبتنی بر تحقیق کاربردی  به کاررفته است .

1فصل دوم

ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

-1 مقدمه

          کشاورزان به عنوان يکی از محورهای اساسی توسعه در کشورهای در حال توسعه، نقش مهمی در توسعه اقتصادی اين کشورها دارند. برای رسيدن به توسعه کشاورزی نيز به سياست ها و برنامه ريزی های مناسب و پذيرفتنی از سوی کشاورزان نياز است.(محمدی و ترکمانی،1380) اهميت کشاورزی در توسعه اقتصادی سبب شده است که افزايش توليد و درآمد کشاورزان در ايران همواره مورد توجه سياستمداران قرار داشته باشد. تعيين سياست ها و تدوين برنامه های مناسب در بخش کشاورزی علاوه بر اينکه مستلزم آگاهی لازم از شرايط توليد در واحدهای زراعی است، تا حد زيادی نيز به ميزان آگاهی برنامه ريزان از فرآيند تصميم گيری کشاورزان و واکنش آنها به انواع سياستها بستگی دارد.(سلطانی و همکاران، 1378)

-3-1 انواع بورس

     بورس براساس کارکردهای خود تقسيم بندی های متعددی داردکه مهمترين آنها عبارت است از:

بورس اوراق بهادار: بورس اوراق بهادار يك بازار متشكل و رسمي است كه در آن خريد و فروش سهام شركتها ، اوراق قرضه دولتي يا مؤسسات معتبر خصوصي  تحت ضوابط و قوانين و مقررات خاصي انجام مي‌شود. مشخصة مهم بورس اوراق بهادار حمايت قانوني از صاحبان پس‌اندازها و سرمايه‌هاي راكد و الزامات قانوني براي متقاضيان سرمايه است.از طرف ديگر بورس اوراق بهادار مرجع رسمي و مطمئني است كه دارندگان پس‌اندازهاي راكد مي‌توانند سرمايه‌گذاري نسبتاً مناسب و ايمني را جستجو و مازاد درآمد خود را براي سرمايه‌گذاري در شركتها به كار انداخته و يا با خريد اوراق قرضه دولتها و شركتهای معتبر از سود معين و تضمين شده اي برخوردار شوند.اولين بورس اوراق بهادار جهان در اوايل قرن هفدهم در شهر آمستردام تشكيل گرديد و كمپاني معروف هندشرقي سهام خود را در آن بورس عرضه نمود. بورس آمستردام امروزه هنوز هم يكي از منابع مهم تأمين سرمايه در سطح بين‌المللي است.همچنین فعاليت بورس تهران از بهمن ماه 1346 با انجام چند معامله روي سهام بانك توسعه

1-کارگزاران[1]

          در بازارهای آتی معامله گران از طريق بنگاه های کارگزاری به داد و ستد قراردادهای آتی می پردازند. اين بنگاه ها سفارش مشتريان را از طريق نمايندگان  رسمی خود در خارج از تالار اخذ می کنند و در تالار بورس سفارش مزبور را انجام می دهند و از محل کارمزدی که از معاملات به دست می -آورند،کسب منفعت می نمايند.

2- تالار معاملات

          تالار معاملات بورس های کالا به چند جايگاه يا حلقه تقسيم می شود که در آن معامله گران در برابر يکديگر قرار می گيرند. هر جايگاه برای داد و ستد يک يا چند قرارداد آتی طراحی شده است. اين جايگاه ها معمولاً به شکل سطوح هشت ضلعی در تالار مشخص می شوند و هر جايگاه اختصاص به دادوستد يک يا چند قرارداد آتی دارد.

3- نهاد تسويه کننده معاملات (اتاق پاياپای)

1. برخورداری از استاندارد تعيين شده؛ يکی از ويژگيهای اساسی حضور کالا در بورس کالايي، قابليت تعيين درجه استاندارد آن است. يکی از مفاد قراردادهای آتی ، کيفيت کالای تحويلی است. زيرا همه مبادله گران بايد بدانند کالايي که خريداری می کنند چه استانداردي دارد . به اين ترتيب کالای مبادله شده در بورس بايد از استاندارد تعيين شده در قرارداد برخوردار باشد . در غير اين صورت معامله گران با توليد کنندگان خاطی معامله نخواهند کرد و هيئت اجرايي بورس کالا با اين توليد کنندگان برخورد خواهد کرد
2. انتقال و توزيع ريسک و ايجاد مصونيت :يکی از هدف های بورسهای کالايي ، ايجاد فرصت برای کاهش ريسک احتمالی در کارافرادی است که با بازار مستقيم کالا سر و کار دارند . توليد کنندگان و مصرف کنندگان يا متقاضيان کالاهای عرضه شده به بورس از قيمتهای فعلی به طور کامل آگاهی دارند ولی در خصوص قيمتهای آتی اطلاعاتشان کامل نيست . از اين رو توليد کنندگان به سبب نگرانی از کاهش قيمت ها اقدام به فروش کالای خود می کنند و متقاضيان کالاها نيز به سبب ترس از افزايش قيمتها، اقدام به خريد کالای مورد نظر می کنند . با استفاده از قراردادهای آتی اين دو گروه می توانند به شکلی خود را از نوسانهای شديد قيمت کالا مصون نگاه دارند. البته در عرصه عمل مصونيت کامل از خطر اختلاف بين قيمت نقدی و آتی وجود ندارد ، و بازارهای آتی خطر را به طور کامل از بين نمی برند ولی تفاوتی که در رفتار افراد ريسک گريز و معامله گر بورس در مورد پذيرش خطر وجود دارد برای فعاليت بازارآتی لازم و ضروری است)همان منبع ص 25و26)

کاهش نوسانهای قيمت؛ در صورت وجود بازارهای آتی ، منحنی عرضه محصول با شيب کمتر ظاهر می شود و اگرشوکی نيز بر تقاضا وارد شود تغييرات ايجاد شده در قيمتها به مراتب کمتر از حالتی خواهد بود که بازارهای آتی وجود ندارد . به اين ترتيب می توان گفت با تشکيل بورس کالا نوسان های پديد آمده در قيمتها نسبت به زمانی که اين بازارها وجود ندارد کمتر خواهد بود . اين موضوع در جهت کنترل بخشی از تورم کشور نيز می تواند نقش مؤثری

6 هدف از ايجاد بورس کالای کشاورزی

2-6-1 اهداف بلندمدت راه اندازی بورس کالای کشاورزی در ايران

          کمک به توسعه بخش کشاورزی برپايه رشد و افزايش سرمايه گذاری به ويژه توسط بخش خصوصی در اين حوزه از اقتصاد به همراه توسعه صادرات محصولات کشاورزی ، يکی از مهمترين اهداف و دورنمای بورس کالای کشاورزی است که حصول به آنها تاثير بسيار شگرفی در اقتصاد کشور به شکل های افزايش اشتغال، توليد ملی و صادرات غير نفتی و نهايتاً ورود ارز به کشور خواهد داشت. در بلندمدت با ورود ابزارهای مشتقه جديد و همچنين ورود محصولات کشاورزی متنوع به بازار

2-8-1 ابزار مشتقه

ابزارهای مشتقه قراردادهای مالی می باشند که ارزش خود را از يک دارايي پايه اخذ می نمايند . ابزارهای مشتقه طيف وسيعی از قراردادهای مالی را شامل می شوند که در بورس های سازمان يافته [1]در بازارهای خارج از بورس [2]مورد داد و ستد قرار می گيرند . مهم ترين قراردادهايي که بعنوان ابزارهای مشتقه شناخته می شوند عبارتند از :

1-قراردادهای آتی [3] : که در بورس های سازمان يافته مورد معامله قرارمی گيرند و در آن دارايي مشخصی با قيمت معين و برای سررسيد از پيش  تعيين شده و تحويل در آينده دادو ستد می شود . بنابراين در اين قرارداد تحويل دارايي و تسويه  در آينده و در سررسيد تعيين شده  ، انجام می شود  و در زمان انعقاد قرارداد ،  هريک از طرفين فقط برخی تعهدات را بر عهده می گيرند . اين نوع  از قراردادها در بورس های سازمان يافته معامله می شوند  و برای حصول اطمينان از ايفای تعهدات طرفين ،وجوهی تحت عنوان تضامين[4]  از خريدار و فروشنده دريافت می گرددو از طريق فرايند  تسويه حساب روزانه[5] طی دوره قرارداد تعديل می شود .

2-قرارداد اختيار معامله [6] : که هم در بورس های سا

2- 9انواع بورس کالای کشاورزی جهان

          در بسياری از کشورهای جهان، بازار بورس کالا فعال است. از ميان آنها می توان به بورس کالای نيويورک، شيکاگو و ميد، نيواورلئان در آمريکا، لندن، ليورپول،کوالالامپور، های نان چين، ژنگزو چين، وين، رايون اوزاکا ژاپن، بورس استراليا، زلاندنو،آفريقای جنوبی، هنگ کنگ، کراچی پاکستان، برزيل، توکيو ژاپن، ناگريا ژاپن و... اشاره کرد. از ميان آنها در مورد فعاليت چند بورس مهم کالا به اختصار توضيحاتی  ارائه می شود. (شرکت بورس کالای ایران ، 1392)

2-9-1 قاره آفريقا

          در قاره آفريقا چهار بورس كالاي كشاورزي شناسايي شده است كه عبارتند از: بورس كالاي كشاورزي كنيا، بورس كالاي كشاورزي زامبيا، بورس قراردادهاي آتي آفريقاي جنوبي و بورس كالاي كشاورزي زيمبابوه. بزرگ ترين و فعال ترين اين بورس ها، بورس قراردادهاي آتي آفريقاي جنوبي است. بورس قراردادهاي آتي آفريقاي جنوبي در سال ۱۹۸۷ راه اندازي شده و دركنار بازار مالي، بازار محصولات كشاورزي را نيز توسعه داده است. بازار محصولات كشاورزي بورس آفريقاي جنوبي از سال ۱۹۹۵ راه اندازي شده است. اولين كالاهايي كه در اين بازار داد و ستد مي شدند گوشت گاو و سيب زميني بودند كه تسويه قراردادهاي اين كالا به صورت تحويل فيزيكي انجام مي شد. در این قسمت به معرفی بورس های معتبر کالا در قاره آفريقا پرداخته می شود.

2-9-1-1 بورس سهام ژوهانسبورگ

 بورس سهام ژوهانسبورگ از زمان جذب بورس معاملاتی آتی آفريقای جنوبی در سال 2001، به بزرگترين و فعال ترين بورس کالا و ابزارهای مشتقه در منطقه تبديل شده است. اين بورس در سال 2005 بالغ بر 51 ميليون قرارداد آتی و اختيار را معامله کرد ( 2ميليون قرارداد کشاورزی و 49 ميليون قرارداد مالی، شامل قرارداد تک سهمی ) بدين ترتيب به هجدهمين بورس بزرگ

1-2 بورس اوراق بهادار و کالايي ابوجا در نيجريه

          بورس اوراق بهادار و کالايي ابوجا در 17 ژوئن سال 1998 فعاليت خود را به عنوان يک بورس آغاز کرد و در ماه می سال 2001، يعنی قبل از اينکه در 8 اوت سال 2001 دولت فدرال آن را به بورس کالا تبديل کند، معاملات الکترونيک اوراق بهادار را آغاز نمود. هدف از اين اقدام، تحقق آرزوی ايجاد بورس کالا در نيجريه بود که به سال 1989 باز می گردد. هدف از تاسيس بورس اوراق بهادار  و کالايي ابوجا کمک به توسعه بخش سازمان نيافته و ناکارآمد، ولی به طور بالقوه سودآور توليد و تجارت کالای نيجريه از طريق افزايش درآمدهای کشاورزان خرده پای اين کشور است.

2-9-1-3 بورس کالاهای کشاورزی کنيا

          در سال 1994 به منظور ارائه خدمات اوليه يک بورس تاسيس گرديد. قرار بود اين بورس به معامله کالاهای کشاورزی همچون غلات، محصولات لبنی و پنبه اختصاص يابد، ولی بدليل پراکندگی بازارها، دخالت دولت و کمبود چشمگير امکانات زيربنايي، حجم معاملات آن همواره بسيار محدود بوده است. در عوض، اين بورس فعاليت های خود را در زمينه انتشار اطلاعات متمرکز کرد  و به عنوان فروشنده اطلاعات عمل کرد. اين مدل تجاری از حمايت مشارکت کنندگان بخش خصوصی و نهادهای ارائه کننده ی کمک های مالی برخوردار گرديد.

2-9-1-4 بورس کالاهای کشاورزی مالاوی

          در سپتامبر سال 2004 با مشارکت بخش عمومی و خصوصی و پشتيبانی جامعه دانشگاه و سازمان های غير دولتی تاسيس گرديد. ابتدا با ايجاد يک قطب اطلاعاتی که قيمت، حجم و اطلاعات معاملاتی 45 کالا را از مراکز تجاری سرتاسر کشور دريافت

9-2 قاره آسيا

          به نظر مي رسد كه بورس هاي كالا عمدتًا در منطقه شرق و جنوب شرق آسيا مستقرشده اند. اين نكته حاكي از توجه عميق كشورهاي آسياي جنوب شرقي به راه اندازي اين گونه از بورس ها است. بورس هاي كالاي كشاورزي در قاره آسيا اكثرًا دركشورهاي چين، هندوستان، سنگاپور، مالزي مستقر و فعال هستند. در كشور چين سه بورس كالاي معتبر در شهرهاي دالیان، انگزهو و شانگهاي مستقر است و عمدتًا كالاهايي از قبيل جو، گندم، لو بياي قرمز، دانه بادام زميني وكائوچو طبيعي در اين سه بازار داد و ستد می شوند.

2-9-2-1 بورس غلات توکيو

بورس غلات توکیو دومين بورس بزرگ معاملات آتی و اختيار ژاپن، است و طيف وسيعی از محصولات کشاورزی را معامله می کند. اين بورس

-2-2 بورس کالای داليان

          بزرگ ترين بورس کالاهای کشاورزی جهان و بزرگ ترين بازار سويا، و دانه های سويا و دومين بورس بزرگ کالادر جهان است. قيمت معاملات قراردادهای آتی سويا در بورس کالای داليان چين به مرجع مهمی برای توليد و توزيع سويای چين تبديل شده و بسياری از معامله گران بين المللی، قيمت سويای بورس داليان را به عنوان معيار در نظر می گيرند. در

-2-3 بورس کالای ژنگژو

          اين بورس که سومين  بورس بزرگ چين است در سال 2005 تعداد 29 ميليون معامله انجام داد که نمايانگر رشد سالانه ی17 % است و اين بورس را به بزرگترین بورس کالای جهان تبديل کرد. بورس ژنگژو دو نوع گندم را معامله می کند

اقيانوسيه

          در منطقه اقيانوسيه دو بورس كالا در حال حاضر مشغول فعاليت هستند كه اين دو بورس عبارتند از: بورس قراردادهاي آتي استراليا، بورس قراردادهاي آتي و اعتبار معاملات نيوزيلند. بورس نيوزيلند يكي از شركت هاي جانبي بورس قراردادهاي آتي استراليا محسوب مي شود.

2-9-5 قاره اروپا

          پس از فروپاشي نظام سوسياليستي شوروی، غالب اين كشورها توجه عميقي به اقتصاد مبني بر بازار داشته اند. و در راستاي رسيدن به اين هدف علاوه بر تأسيس بورس هاي اوراق بهادار مصرانه درصدد گسترش بازارهاي دادوستد كالا نيز هستند. بدين ترتيب به نظر مي رسد كه كشورهاي بلوك شرق نيز در آستانه قدم نهادن به دوره جديدي

2-13 انواع قراردادهای بورس کالای کشاورزی

در حال حاضر در بورس کالای کشاورزی در ايران 4 نوع قرارداد نقدی، نسيه، سلف، آتی در نظر گرفته شده است: (چيذری، 1386)

1. : اين قراردادها به درخواست توليدکنندگان و يا فعالان و بر اساس قيمتهای پيشنهادی آنهاتنظيم می شود و قيمت پايه برای داد و ستد بر مبنای قراردادهای ديگر، تسويه روزانه روزهای گذشته ويا بر مبنايي تعیین می شود

قرارداد نسيه[1]: قراردادي است كه كالا به صورت فوري به خريدار تحويل داده مي شود و بهاي آن در تاريخ سررسيد، به فروشنده پرداخت مي گردد.

3-قرارداد سلف: در اين قرارداد، كل مبلغ در زمان انجام معامله توسط خريدار پرداخت مي گردد و فروشنده متعهد مي شود در سررسيد مشخص كالاي مورد معامله را به خريدار تحويل دهد.

4-قرارداد آتی:. اين قرارداد، توافقی برای خريد و فروش کالايي خاص به قيمت تعيين شده هنگام تحويل کالا در زمان طبقه بندی کرده است ، زمان

كارايي اطلاعاتي[1]

وجود اطلاعات كافي در بازار و انعكاس سريع آن بر قيمت اوراق بهادار، ارتباط تنگاتنگي با كارايي بازار دارد. در بازار كارا، اطلاعاتي كه در بازار پخش مي‌شوند به سرعت بر قيمت تاثير مي‌گذارند. در چنين بازاري قيمت اوراق بهادار به ارزش

كارايي تخصيصي[2]

يكي از عمده‌ترين پيامدهاي كارايي بازار اين است كه از منابع موجود به بهترين حالت و به شكل بهينه و مطلوب بهره‌برداري مي‌شود. يكي

فصل سوم

روش شناسي تحقیق

-1 مقدمه

          هدف تمام علوم، شناخت و درک دنيای پيرامون انسانها است. به منظور آگاهی از مسائل و مشکلات دنيای اجتماعی، روش هاي علمی، تغييرات قابل ملاحظه‌ای پيدا کرده‌اند. اين روندها و حرکت‌ها سبب شده است که برای بررسی رشته‌های مختلف بشری، از روش علمی استفاده شود . از جمله ويژگي هاي مطالعه علمی که هدف آن حقيقت ‌يابی است استفاده از يک روش تحقيق مناسب می‌باشد. انتخاب روش تحقيق مناسب به هدف‌ها، ماهيت و موضوع مورد تحقيق و امکانات اجرايي بستگی دارد و هدف از تحقيق دسترسی دقيق و آسان به پاسخ پرسش‌های تحقيق است.

          هر تحقيق و پژوهشی با يک مسئله آغاز می گردد. مسئله تحقيق باعث ايجاد سوالاتی در ذهن محقق گرديده و به ارائه فرضيه منجر می شود. بنابراين وظيفه اصلی و اساسی هر محقق، بررسی و پژوهش جهت پاسخ گويي به سؤالات تحقيق ونتيجه گيری با استفاده از داده های جمع آوری شده در خصوص تحقيق می باشد و در نهايت محقق بايستی با توجه به داده های گردآوری شده در خصوص رد يا تاييد فرضيات و پاسخ گويي به سؤالات تحقيق اقدام نمايد. اما همان گونه که آشکار و محرز می باشد، داده ها، اطلاعات خام قابل اتکايي می باشند که جهت تبديل شدن به اطلاعات قابل استفاده بايستی تحليل گردند، تا با تبديل داده ها به اطلاعات بتوان اقدام به تصميم گيری نمود.

          در اين فصل از تحقيق، روش تحقيق و مطالب مربوط به آن بررسی می گردد. مواردی نظير روش تحقيق، جامعه آماری، روش نمونه گیری، نحوه محاسبه متغيرها و همچنين مدل تحقيق و روش و ابزار گردآوری داده ها در اين فصل تشريح می گردند.

3-2 روش تجزيه و تحليل

هر تجزيه و تحليل اماری شامل دو قسمت آمار توصيفی و آمار استنباطی می باشد که در اين پژوهش از روش های تحليل توصیفی (شامل جداول فراونی ، نمودارهای آماری)و در تجزیه و تحليل استنباطی شامل آزمون نرماليتی، و آزمون تی- استيودنت و  ضریب همبستگی اسپیرمن ورگرسیون خطی چند گانه جهت تجزیه و  تحليل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده می گردد. برای آزمون نرمال بودن جامعه نيز از آزمون کلموگروف- اسميرونوف استفاده نیشود.

دلیل استفاده از روشهای آمار استنباطی فوق عبارتست از :

1-با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن ، علاوه بر آزمون فرضیات، رابطه بین متغیرهای مستقل با وابسته یعنی ضریب تاثیرگذاری متغیرهای مستقل و نوع رابطه (ضریب منفی یا مثبت) نیز برآورد خواهد شد. البته ضریب برآوردی در این روش، در بازه (1+ و 1-) می باشد.

نمونه آماری

نمونه آماری در این پژوهش مشتمل بر 55 کارگزاری که در بخش کشاورزی فعالیت می کنند وحجم نمونه از میان اعضا هیئت مدیره و مدیر عامل کارگزاری و مدیران بورس کالا انتخاب شده است که در فرمول زیر (کوکران ) قرار داده شده است و حجم نمونه رقم150 بدست آمده است  .

(n=(N×z2×p×q)÷(N×d2+ z2×p×q

در فرمول فوق معمولاٌ؛ حداکثر اشتباه مجاز (d) معادل 05/0،  ضريب اطمينان 95/0،  96/1= z و مقادير p و q نيز هرکدام معادل 5/0 و حجم جامعه =N در نظر گرفته می‌شود. مقدار P برابر با 5/0 در نظر گرفته می‌شود. زيرا اگر 5/0 = P باشد n حداکثر مقدار ممکن خود را پيدا مي‌کند و اين امر سبب مي‌شود که نمونه به حد کافي بزرگ باشد(سرمد و همکاران، 1388)

3-5  قلمرو تحقیق

قلمرو موضوعی: بررسی علل و عوامل تاثيرگذار در موفق نبودن رينگ کشاورزی در بورس کالای ايران .

قلمرو مکانی : بورس کالای کشاورزی ایران .

قلمرو زمانی:   از سال 1386 تا 1391 .

3-6روش و ابزار گردآوری  اطلاعات

براي گردآوری اطلاعات ازدو روش استفاده شده روش اول از داده هاي آماري سايت بورس كالا ايران براي فرضيه اول وفرضيه دوم تا پنجم از پرسشنامه استفاده شده است چون داده هاي كمي و مابقي داده ها كيفي است

3-7 متغیرهای تحقیق

          متغير، ايده اصلی در يک تحقيق بوده و مفهومی است که تغيير می کند. (نيومن، 1997، ص106).در يک تحقيق برای پاسخ دادن به سئوال‌های تحقيق و يا آزمون فرضيه‌ها، تشخيص متغيرها امری ضروری است. در اين تحقيق دو نوع متغير در نظر گرفته شده است:

الف) متغير مستقل[1] (علت): يک ويژگی از محيط فيزيکی يا اجتماعی است که بعد از انتخاب، دخالت يا دستکاری شدن، مقاديری را می‌پذيرد تا تأثيرش بر روی متغير ديگری مشاهده شود. در اين تحقيق حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی، سنتی بودن بازار کشاورزی ،عدم ابزار مشتقه، پایین بودن سطح آشنايي کشاورزان با ابزار بورس و عدم اجرای قوانين و مقررات به عنوان متغيرهاي مستقل در نظر گرفته شده اند.

برای اندازه گیری متغیر حجم اندک عرضه ، حجم معاملات در بورس تقسیم بر میزان عرضه در بورس استفاده شده است و برای جمع آوری اطلاعات متغیر مزبور از سایت بورس کالای ایران استفاده شده است .

ب) متغير وابسته[2] (معلول): متغيری است که تغييرات آن تحت تأثير متغير مستقل قرار می‌گيرد. (بازرگان، سرمد، حجازی،1380،ص61) به عبارت ديگر متغير وابسته، شرايط يا خصايصی هستند که با وارد کردن، از ميان برداشتن يا تغيير متغيرهای مستقل ظاهر می شوند، از بين می روند يا تغيير می کنند

8 روایی پرسشنامه

ابزار سنجش می بایست از پایایی[1] و روایی[2] لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند داده های متناسب با تحقیق را گردآوری نماید و از طریق این داده ها و تجزیه و تحلیل آنها، فرضیه های مورد نظر را بیازماید و به سوالات تحقیق جواب دهد. ابزارهای سنجش استاندارد و میزان شده از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند از این رو محققان می توانند آنها را با اطمینان بکار گیرند، ولی ابزار محقق ساخته فاقد این اطمینان اند و محقق می بایست از روایی و پایایی آنها مطمئن شود .(حافظ نیا،محمدرضا، 1386، ص 137)

1-روایی ابزار سنجش :

منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار، دقیقاً متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد، یعنی هم اینکه داده های گردآوری شده از طریق ابزار، مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد.

اندازه گیری های نامناسب و ناکافی می تواند هر تحقیق علمی را ناروا و بی اعتبار سازد. در مبحث روایی به گونه کلی ذات واقعیت مورد پرسش قرار می گیرد. اعتبار را می توان بدون

2-پایایی ابزار سنجش

پایایی ابزار که از آن به اعتبار، دقت و اعتماد پذیری نیز یاد می شود، عبارتست از اینکه اگر یک وسیله اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان و مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود. بعبارت دیگر، ابزار پایا ابزاری است که از خاصیت تکرارپذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد.

مشکل روایی و پایایی ابزار سنجش معمولا متاثر از عوامل گوناگونی نظیر پیچیدگی موضوع مورد مطالعه، عامل و منبع تهیه داده ها یعنی انسان و روش ها و شرایط گردآوری اطلاعات است.

برای محاسبه پایایی، روش های متفاوتی وجود دارد. از جمله :  روش اجرای دوباره (بازآزمایی)، روش موازی یا همتا، روش تصنیف یا دو نیمه کردن و ضریب آلفای کرونباخ.

در این تحقیق روایی پرسشنامه ها با استفاده از نظر اساتید راهنما و مشاور مورد تایید قرار خواهد گرفت و به منظور بررسی پایائی پرسشنامه هااز ضریب آلفای کرونباخ استفاده خواهد گردیدکه فرمول آن به شرح زیر می باشد :

که در آن k تعداد سوالات،   واريانس هر سوال،   واريانس کل سوالات است.  اين پرسش نامه از پايايي زير برخوردار است :

جدول 3-1بررسی پايايي پرسش نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ

تعداد اقلام

آلفای کرونباخ

آلفای کرونباخ استاندارد شده

15

0.855

0.882

معيار تصميم گيری به صورت زير است :

Cronbachs alpha  = 1 is perfect

Cronbachs alpha > 0.7 is good

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه

          تجزيه و تحليل داده ها برای بررسی صحت و سقم فرضيه، برای هر نوع تحقيق از اهميت خاصی برخوردار است. امروزه در بيشتر تحقيقاتی که متکی بر اطلاعات جمع آوری شده از موضوع مورد تحقيق می باشد، تجزيه و تحليل اطلاعات از اصلی ترين و مهم ترين بخش های تحقيق محسوب می شود. داده های خام با استفاده از نرم افزارهای آماری مورد تجزيه و تحليل قرار می گيرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختيار استفاده کنندگان قرار می گيرند. در اين فصل براساس مطالب بيان شده در فصول قبل و هم چنين فرضيه های مطرح شده، به آزمون فرضيه ها و تجزيه و تحليل مدل های تحقيق پرداخته خواهد شد. ابتدا هر يک از فرضيه های تحقيق را با توجه به آمار توصيفی متغيرهای آن بيان و سپس به آزمون هريک از فرضيه ها می پردازيم. و همچنين با استفاده از آزمون ضريب همبستگی اسپیرمن به تحليل هر يک از متغييرهای مستقل و متغير وابسته می پردازيم.

4-2- آمار توصيفی

        قبل از تجزيه و تحليل داده ها بايد قدم های مقدماتی مشخصی برداشته شود.يک محقق هنگامی که با توده ای از اطلاعات گردآوری شده برای تحقيق روبرو می شود، ابتدا بايد آنها را به طريقی سازمان دهی و خلاصه کند تا نکات پنهان داده ها آشکار شده و در نگاه اول ويژگی های مقدماتی آنها بر ملاء شود.يک محقق قبل از اينکه مستقيماً به سراغ آزمون های آماری برود، ابتدا به بررسی اکتشافی داده ها می پردازد تا بتواند با اطلاع از نحوه توزيع داده ها و ساير خصوصيات آنها که با محاسبه بعضی شاخص های آماری آشکار می شود، مسير دولتی را برای رسيدن به نتيجه دنبال کند. تهيه جدول فراوانی، محاسبه شاخص های

آماری و رسم نمودار در اغلب موارد برای توصيف داده

فرضيه اول:  حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

فرضيه دوم: سنتی بودن بازار کشاورزی باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

فرضيه سوم: عدم ابزارهای مشتقه موجب عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

فرضيه چهارم: پايين بودن سطح آشنايي کشاورزان با بازار بورس موجب عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

فرضيه پنجم: عدم  اجرای قوانين و مقررات (استاندارها) در بورس موجب عدم موفقیت رینگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

-3- مقايسه تحقيق حاضر با پژوهش های مشابه

5-3-1- فرضيه اول

« حجم اندک عرضه محصولات کشاورزی باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.

نتیجه حاصل از آزمون اولین فرضیه  در تحقیق ما نشان داد که حجم اندک عرضه باعث عدم موفقیت رینگ کشاورزی در بورس کالا شده است . در همين راستا، شاهنوشی و همکاران (1384)، به بررسی راهکارهای بهبود جايگاه بورس کالای کشاورزی ايران پرداختند. بر اساس نتايج به دست آمده از پرسشنامه های تکميل شده آنها، از نظر پاسخ دهندگان، نبود بستر فرهنگی (شناخت نداشتن عموم مردم، بويژه مخاطبان بازار) و نداشتن زير ساخت های لازم برای فعاليت بازار نوين بورس کالای کشاورزی، به عنوان علت های اصلی شکاف ميان عرضه و تقاضای محصولات مورد معامله در بورس کالای کشاورزی و رونق نداشتن در اين بازار شناخته شده است.

5-3-2- فرضيه دوم

« سنتی بودن بازار کشاورزی باعث عدم موفقیت رینگ کشاورزی در بورس کالا شده است.»

          نتيجه حاصل ازآزمون دومين فرضيه تحقيق  نشان داد که سنتی بودن بازار کشاورزی باعث عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است. در همين راستا، علی پور و همکاران (1386)، به بررسی تاثير گسترش بورس کالا بر توسعه اقتصاد کشاورزی پرداختند. طبق نتايج آنها می توان اهداف کوتاه مدت راه اندازی بورس کالای کشاورزی را، اصلاح ساختار بازار سنتی، جلوگيری از نوسانات شديد قيمت، کاهش ريسک قيمت و معاملات، بهبود کيفيت محصولات کشاورزی از طريق استاندارد کردن آنها، تامين مالی کشاورزان دانست.

5-3-3- فرضيه سوم

«فقدان ابزارهای مشتقه موجب عدم موفقيت رينگ کشاورزی در بورس کالا شده است.»

          نتيجه حاصل از آزمون سومين فرضيه 

5-4- 2- پيشنهادهايي براي پژوهش‌گران آتي

       هر تحقيقی هر چند که به صورت جامع فرض شود، به لحاظ برخی محدوديت های ماهوی و شکلی اعم از موضوعی و زمانی، قادر نيست به همه ابعاد موضوع نگريسته و از جنبه های مختلف به آن بپردازد. اين تحقيق نيز از اين قاعده مستثنی نبوده است. بنابراين برای انجام برخی تحقيقات همسو با اين موضوع و هم چنين توسعه آن، پيشنهاداهاتی به شرح ذيل برای انجام تحقيقات بعدی ارائه می شود:

با توجه به آنکه پایین بودن سطح آشنایی کشاورزان با بازار بورس ، حجم اندک عرضه ،فقدان ابزارمشتقه ،سنتی بودن بازار محصولات کشاورزی و فقدان اجرای قوانین و مقررات بعنوان عوامل موثر بر عدم موفقیت  رینگ کشاورزی شناسایی گردیده است .لذا پیشنهاد می شود تا کارگ