فایل بررسي باستان شناسي پارك ملي گلستان
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته تاریخ (آموزش_و_پژوهش)
مقدمه :
در اجراي برنامه مصوب پژوهشهاي باستان شناسي پژوهشكده باستان شناسي سازمان ميراث فرهنگي كشور ، بررسي باستان شناسي و انسان شناسي پارك ملي گلستان به منظور شناسايي محوطه هاي باستاني در محدوده پارك ملي گلستان و تهیه نقشه باستان شناسي وثبت محوطه هاي شناسايي شده در فهرست آثار ملي كشور و مطالعات قوم باستان شناسي سكونتگاههاي امروزي در حاشيه پارك، صورت گرفت . در همین راستا نقش محیط طبیعی در استقرار اقوام وجوامع باستانی و ارتباطات فرهنگی و تاریخی ساکنین دشت و جلگه سرسبز گرگان با فلات مرکزی ایران و آسیای میانه همیشه مورد توجه باستان شناسان بوده است .از این رو با طرح این سوال و هچنین گزارشات واصله از مسئولین محترم پارک ملی گلستان و مردم ساکن در حاشیه پارک مبنی بر تخریب و قاچاق اشیای باستانی بررسی هدفمند و منظم باستان شناختی محدوده پارک ملی را فراهم آورده است ، که در مهر 1381 فصل اول بررسی به همت کارشناسان میراث فرهنگی گلستان به انجام رسید . مطالب پی نوشت ذیل حاصل جمع آوری اطلاعات بدست آمده در فصل اول است .
موقعيت جغرافيايي و زيست محيطي :
پارك جنگلي گلستان در منتهي اليه جنگلهاي شمالشرقي كشور در امتداد سلسه جبال البرز شرقی در منطقه اي كوهستاني وپوشیده از جنگلهای انبوه و درختچه و بوته های وحشی و پوشش جانوری متنوع و چشمه سارها و جویبارهای روان و رودخانه های فصلی و دائمی و تنوع آب و هوائی قرار دارد . ( عکس 1 )
اهداف و روش بررسي :
در فصل اول همانطور که قبلا" اشاره شد ضلع جنوبي رودخانه مادرسو به مركزيت روستاي تنگراه ومحل استقرار هیات و حد فاصل روستای دشت در شرق و روستای لوه در غرب و روستای دشت شاد در جنوب ارتفاعات معروف به آلو باغ و محدوه استحفاظي سر محیط بانی دشت شاد و بیدک و تنگراه و تنگه گل پارك ملي گلستان به منظور شناسائی محوطه های باستانی مورد بررسي قرار گرفت . ( نقشه 4 - 3 ) در اين برنامه بر اساس نقشه هاي 50000 : 1 ومطالعه وضعیت توپوگرافی و ریخت شناسی عوارض طبیعی زمین تمام مسیرهای احتمالی شکل گیری و پراکندگی استقرارهای باستانی وتاریخی با بکار گیری راهنمايان محلي و محیط بانان زحمت کش پارک ملی مورد بازديد قرار گرفت . پس از بازبینی اولیه نسبت به جمع آوري نمونه هاي فرهنگی سطحي به طور اتفاقي و بصورت دشت باني اقدام نموده و براي ثبت مختصات جغرافيايي از دستگاه G.P.S استفاده شده است .
پيشينه پژوهش هاي باستان شناختي :
با توجه به منابع و سوابق موجوددر استان گلستان به جز چند گزارش حفاری قاچاق و کشف و ضبط اشیای بدست آمده و اعلام نظر کارشناسی تاکنون هيچ پژوهش باستان شناسي در قالب یک برنامه از پیش طراحی شده و روشمند در محدوده پارك ملي گلستان صورت نگرفته است .
نوع آثار شناسايي شده :
كل آثار شناسايي شده را مي توان در شش گروه به شرح ذيل طبقه بندي نمود :
1-تپه ها :
بيشتر تپه ها روي بلنديهاي طبيعي در حاشيه جنگل ، دامنه كوه ها ، كنار رودخانه ها شكل گرفته و سطح آنها عموماٌ به صورت گنبدی و پوشيده از مواد فرهنگي است كه تعداد آنها محدود و مربوط به دوره هاي پيش از تاريخ و تاریخی و اسلامی است .
2- محوطه ها :
اين محوطه ها عموماٌ در دامنه كوه ها و يا در حاشيه جنگل ها و تراس رودخانه هاي دائمي يا فصلي به صورت محوطه هاي باز در شيب ملايم و در نزديكي منابع آبي (چشمه ، جويبارهاي كوچك و بزرگ و راههاي سهل الوصول و منابع غذائي گياهي و جانوري در دل جنگلهاي انبوه و تنك قرار دارند.محوطه ها داراي شكل و قواعد خاصي نبوده و فقط بر اساس نياز و پراكندگي جمعيت ساكن شكل گرفته است .
3- قلعه :
قلاع شناسايي شده عموماٌ مشابه ساير قلعه هاي كوهستاني بالاي ارتفاعات صعب العبور دامنه كوه ها و صخره هاي منفرد و بلند و منتهي به راههاي دسترسي سوق الجيشي و مشرف بر محيط پيرامون قرار گرفته اند .
4- قبرستان :
قبرستان هاي مورد بررسي قرار گرفته مربوط به سده هاي مياني اسلام است كه عموماٌ داراي سنگ مزارهاي ايستاده از جنس سنگهاي آهکی و ماسه ای و شنی و از نوع رودخانه ای و لاشه اي و تراش خورده با خطوط تزئيني به صورت كتيبه و اشكال هندسي و مسبك بوده است . كه بيشتر در بالاي سر اموات قرار داشته است .
5-گورهای سردابه ای یا دخمه ای :
اين گورها عموماٌ به شكل زيرزميني در كنار قبرستان ها مورد شناسايي قرار گرفته كه داراي پلان مكعب مستطيلي و با يك ورودي و فضاي داخلي ... است .
6- غار :
در دامنه هاي شمالي ارتفاعات البرز شرقي و کوه آلوباغ و دره هاي عميق پارك ملي گلستان غارهايي با ساختار آهكي كه بر اثر حركات كوه زائي ونشست رسوبات آبرفتي به وجود آمده شناسايي شده
پراكندگي آثار و دوره هاي باستان شناختي :
به طور كلي با مطالعه بر روی مواد باستاني جمع آوري شده از سطح تپه ها و محوطه هاي باستانی می توان این آثار را به 3 گروه اصلی محوطه های پيش از تاريخ و تاريخي واسلامي تقسيم نمود .
- محوطه های پيش از تاريخ :
2- محوطه های تاريخي :
3 محوطه های اسلامي :
در پایان باید اشاره کنم که مطالب فوق الذکر صرفاً حاصل توصیف نتایج اولیه فصل اول بررسی وشناسائی و مطالعات قوم باستان شناسی پارک ملی گلستان در حوزه شهرستان مینودشت است
كتابنامه :
1- عليزاده ، عباس : « گزارش توصيفي مقدماتي بررسيهاي باستان شناسي – انسانشناسي در دره هاي رودكر و ناحيه شمال غربي مرودشت فارس » ، گزارشهاي باستان شناسي (1) ، پژوهشكده باستان شناسي ، سازمان ميراث فرهنگي كشور ، تهران ، چاپ اول ، 1376 ، صص88-67 .
2- خسروزاده ، عليرضا : « گزارش توصيفي ، مقدماتي فصل اول بررسي و شناسايي شهرستان بردسير » ، گزارشهاي باستان شناسي (3) ، پژوهشكده باستان شناسي ، سازمان ميراث فرهنگي كشور ، تهران ، بهار 1383 . صص 154-131 .
3-ملك شهميرزادي ، صادق و جبرئيل نوكنده : آق تپه ، معاونت پژوهشي سازمان ميراث فرهنگي كشور ، 1379 .
4-ستوده ، منوچهر : ازآستارا تا استرآباد ، ج پنجم ، تهران ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگي ، 1377 .
5-كياني ، محمد يوسف : « گزارش مقدماتي بررسي هاي دشت گرگان » ، گزارش سومين مجمع سالانه كاوش ها و پژوهش هاي باستان شناسي ايران ، 1354 .