رابطه بین کیفیت حسابرسی با ضریب واکنش سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

جزئیات و دریافت

این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

فهرست مطالب
عنوان                                                                                                شماره صفحه
چکیده    1
فصل اول    2
کلیات تحقیق    2
1-1) مقدمه    3
1-2) بیان مسئله    3
1-3) اهمیت وضرورت تحقیق    5
1-4) جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق    6
1-5) اهداف تحقیق    6
1-۶) فرضيه‏هاي تحقیق    6
1-۷) روش تحقیق    7
1-۸) متغيرهاي تحقیق و نحوه اندازه گیری متغیرها    7
1-۸-1) متغیرهای مستقل    7
1-۸-2) متغیر وابسته    9
1-۸-3) متغیر های کنترلی    11
1-۹) مدل تحقیق    12
1-1۰) جامعه آماری    13
1-۱۱) حدودمطالعاتی    13
1-۱۱-1) قلمرو موضوعی    13
1-۱۱-2) حدود زمانی    13
1-۱۱-3) حدود مکانی    13
1-۱۲) روش و ابزار گردآوري داده‏ها    13
1-۱۳) واژگان کلیدی و اصطلاحات    13
1-15) ساختار کلی تحقیق    16
فصل دوم    17
ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق    17
2-1) مقدمه    18
2-2) اهداف گزارشگری مالی و مفاهیم بنیادی  حسابرسی    18
2-2-1) تاثیر حسابرس بر ویژگی کیفی اطلاعات    19
2-3) کیفیت حسابرسی    20
2-3-1)کیفیت حسابرسی وکیفیت حسابرس    22
2-3-2) رهنمود های کیفیت حسابرسی    24
2-3-3) عناصر کیفیت    25
2-3-4) تشریح مدل کیفیت حسابرسی    26
2-3-4-1) "عرضه"  حسابرسی و کیفیت حسابرسی    26
2-3-4-2) "تقاضا" ي حسابرسی و کیفیت حسابرسی    29
2-3-5) شرایط بستر کیفیت حسابرسی    30
2-3-6) محصولات خدمات کیفیت حسابرسی    31
2-3-7) سنجش کیفیت حسابرسی    33
2-3-7-1) سنجش کیفیت حسابرسی در ایران    34
2-3-8) رفتارهای غیرحرفه ای کاهنده کیفیت حسابرسی    36
2-4) استقلال حسابرس    37
4-2-1) ابعادگوناگون استقلال حسابرس    38
2-5) دوره تصدی حسابرس    39
2-6) تخصص حسابرس در صنعت    41
2-7)  حق الزحمه حسابرسی    43
2-7-1) عوامل موثر برحق الزحمه حسابرسی    44
2-8) اندازه موسسه حسابرسی    45
2-9) درجه اهمیت صاحبکار    47
2-10) مفاهیم سود در حسابداری    48
2-10-1) سودمندی محتوای اطلاعاتی سود و واکنش بازار سرمايه    49
2-10-2) شفافیت اطلاعات مالی و محتوای اطلاعاتی سود    53
2-10-3) دلیل هایی برای واکنش بازار    54
2-10-4) آگاه شدن از واکنش بازار    54
2-11) ضریب واکنش سود    55
2-11-1) سود غیر منتظره    57
2-11-2) بازده و بازده غیر عادی    58
2-11-3) دلیل هایی برای واکنش های متفاوت بازار    62
2-11-4) تغییرپذیری ضریب واکنش سود    67
2-12) تبیین رابطه کیفیت حسابرسی و ضریب واکنش سود    68
2-13) پیشینه تحقیق    70
2-13-1) مطالعات تجربی انجام شده در خارج کشور    70
2-13-2) مطالعات تجربی انجام شده در داخل کشور    79
2-14)خلاصه فصل:    84
فصل سوم    85
روش اجرای تحقیق    86
3 -1) مقدمه    86
3-2) جامعه آماری  و حجم نمونه    87
3-3) فرضیات تحقیق    88
3-4) نحوه اندازه گیری متغیرها    88
3-4-1) متغیر وابسته    88
3-4-2) متغیرمستقل    90
3-4-3) متغیرهای کنترلی    92
3-5) روش های جمع آوری اطلاعات    93
3-6 ) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها    93
3-7) رگرسیون چند متغیره    95
3-8) مفروضات رگرسیون خطی    95
3-9) آزمون ها    96
3-10) خلاصه ای از آزمون های آماری تحقیق    103
3-11 ) روش پژوهش    104
3-12) خلاصه فصل    105
فصل چهارم    105
تجزيه و تحليل داده‏ها    106
4-1) مقدمه    106
4-2) آزمون هاي آماري لازم جهت تحلیل رگرسیون چند متغیره    107
4-3) تجزیه و تحلیل مدل های جانبی    108
4-3-1) آمار توصیفی    108
4-3-1-1) آمار توصیفی مدل جانبی اول(برای برآورد متغیر مستقلِ استقلال حسابرس)    108
4-3-1-2) آمار توصیفی مدل جانبی دوم(برای برآورد متغیر وابستة ضریب واکنش سود)    110
4-3-2) آزمون نرمال بودن متغیرهای وابستة مدل های جانبی    112
4-3-3) آزمون مانایی متغیرها    114
4-3-4) آزمون همخطی    115
4-3-5) برآورد مدل و تجزیه و تحلیل مدل های جانبی    116
4-3-5-1) آزمون F لیمر    116
4-3-5-2) آزمون هاسمن    117
4-3-5-3) نتایج حاصل از برآورد مدل جانبی اول    118
4-3-5-5) آزمون همسان بودن واریانس خطا    119
4-3-5-6) آزمون نرمال بودن جملات خطا در مدل های جانبی    120
4-4) تجزیه و تحلیل مدل های نهایی    122
4-4-1) آمار توصیفی    122
4-4-2) آزمون نرمال بودن متغیروابسته(ERC)    124
4-4-3) آزمون مانایی متغیرها    126
4-4-4) آزمون همخطی    127
4-4-5) برآورد مدل و تجزیه و تحلیل مدل فرضیه های پژوهش    129
4-4-5-1) آزمون F لیمر فرضیه های فرعی    129
4-4-5-2) نتایج حاصل از برآورد فرضیه های فرعی    130
4-4-5-3) آزمون همسان بودن واریانس خطا    134
4-4-5-4) آزمون نرمال بودن جملات خطا در فرضیه های پژوهش    134
4-4-5-5) نتایج مربوط به آزمون فرضیه فرعی1-5    135
4-4-5-6) آزمون همسانی واریانس پسماندها    137
4-4-5-7)  بررسی عدم وجود خود همبستگی مرتبه دوم    138
4-4-5-8)  آزمون نرمال بودن جملات خطا    139
4-5) خلاصه فصل    140
فصل پنجم    141
نتیجه گیری و پیشنهاد    141
5-1) مقدمه    142
5-2) نتایج آزمون فرضیه ها    142
5-2-1) نتیجه آزمون فرضیه اصلی اول    142
5-2-2) نتیجه آزمون فرضیه فرعی اول    142
5-2-3) نتیجه آزمون فرضیه فرعی دوم    143
5-2-4) نتیجه آزمون فرضیه فرعی سوم    143
5-2-5) نتیجه آزمون فرضیه فرعی چهارم    143
5-2-6) نتیجه آزمون فرضیه فرعی پنجم    143
5-2-7) نتیجه آزمون فرضیه فرعی ششم    144
5-3)  نتیجه گیری    145
5-4) پیشنهادها    145
5-4-1) پیشنهادهای مبتنی بر نتایج پژوهش    146
5-4-2) پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی    146
5-5) محدودیت های پژوهش    147
فهرست منابع فارسی    149
فهرست منابع خارجی    153
ضمائم و پیوست ها    157

 
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی و ضریب واکنش سود در شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. نمونه آماری این پژوهش متشکل از  110شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران، برای دوره زمانی 1388تا 1392 می¬باشد. در این پژوهش، برای اندازه¬گیری متغیر کیفیت حسابرسی از شاخص¬های اندازه موسسه حسابرس، حق الزحمه حسابرس، دوره تصدی حسابرس، درجه اهمیت صاحبکار حسابرسی، تخصص حسابرس در صنعت و استقلال حسابرس و برای اندازه¬گیری ضریب واکنش سود از بازده غیرعادی استفاده شده است.
برای آزمون فرضیه¬های پژوهش از مدل های رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. لازم به ذکر است که در این تحقیق با محدودیت در دسترس نبودن اطلاعات مربوط به متغیر حق الزحمه حسابرس از گزارشات هیئت مدیره در تمامی شرکت های مورد بررسی روبه رو شده؛ به طوریکه در بعضی از سال ها اطلاعات حق الزحمه در دسترس ولی در باقی سال ها در دسترس نبود. این موضوع سبب شد تا شرکت¬ها در نمونه مذکور پخش و بدون ساختار شوند، بر این اساس از روش رگرسیونی مقطعی براي آزمون فرضیه فرعی پنجم استفاده شده و برای سایر فرضیات از رگرسیون ترکیبی استفاده شده است.
  نتایج بدست آمده از آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که در شرکت¬های مورد بررسی ارتباط معنی داری بین دوره تصدی حسابرس، تخصص حسابرس در صنعت و استقلال حسابرس و ضریب واکنش سود وجود دارد. در عین حال در نتایج پژوهش  شواهد کافی مبنی بر پذیرش ارتباط معنی دار بین اندازة موسسه حسابرسی، درجه اهمیت صاحبکار حسابرس، حق الزحمه ای که حسابرس دریافت می کند و ضریب واکنش سود یافت نشد.

واژگان کلیدی:
کیفیت حسابرسی، ضریب واکنش سود، اندازه موسسه حسابرس، حق الزحمه حسابرس، دوره تصدی حسابرس، درجه اهمیت صاحبکار حسابرسی ، تخصص حسابرس در صنعت، استقلال حسابرس

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1) مقدمه
اطمینان سرمایه‌گذار به کارایی و اثر‌بخشی عملیات بازارهای مالی جهان و رسیدن به رشد اقتصادی و پایداری آن در سطح جهان، کاری اساسی است. سرمایه‌گذاران برای فهم و درک اینکه اطلاعات مالی مبنای تصمیم‌گیری تخصیص منابع مالی خود درخور اعتماد و اتکا هستند، به حسابرسان نیازمندند و اظهار نظر حسابرسی در خصوص صورتهای مالی، ابزار دستیابی به آن است. حسابرسان مالی در بهبود افزایش قابلیت اتکا و اعتماد اطلاعات مالی فراهم‌شده به‌وسیله شرکتهای خصوصی، نهادهای دولتی غیرانتفاعی و دیگر واحدهای تجاری از طریق اعتباربخشی به صورتهای مالی، نقش اساسی ایفا می‌کنند.
کیفیت حسابرسی نقش کلیدی در کارایی بازار سرمایه ایفا می‌کند. این بدان سبب است که از یک‌طرف، حسابرسی مستقل معیاری برای اعتباربخشی و یکنواخت‌سازی صورتهای مالی به‌شمار می‌رود و از طرف دیگر، کیفیت حسابرسی با فراهم کردن اطلاعات درخور اتکای صورتهای مالی و افشای هرگونه رخدادی که می‌تواند بر تصمیم‌گیری تاثیر داشته باشد، از هدر رفتن سرمایه‌های به‌کار گماشته ‌شده در بازار ¬¬¬سرمایه در ¬¬سایه تصمیم¬گیری¬ بر¬پایه اطلاعات نادرست، جلوگیری¬ می‌کند¬(2010 AustralianTreasury,).
 
کیفیت حسابرسی و عوامل مؤثر بر آن از دیرباز مورد توجه و علاقۀ سرمایه گذاران، مدیران، تحلیلگران مالی، محققان و اعتباردهندگان بوده است. حسابرسیی با کیفیت بالا، از طریق بهبود قابلیت اتکا و افزایش اعتبار فرایند گزارشگري مالی، به سودمندي این فرایند و کارایی بازار مالی کمک می کند. اطلاعات مالی قابل اتکا و معتبر به نوبه خود، موجب اعتماد استفاده کنندگان به اطلاعات می شود. برونداد این فرایند، در خدمت منافع عمومی است، زیرا به اتخاذ تصمیمات مناسب براي تخصیص منابع توسط سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر دست اندرکاران بازار سرمایه کمک می کند که خود عاملی بسیار مهم براي افزایش کارایی بازار سرمایه است (مشایخی و همکارن،1392).
هدف اصلی ما در این پژوهش این است که کیفیت حسابرسی چه تاثیری بر ضریب واکنش سود دارد. به همین جهت در این تحقیق با اشاره به وجه تمایز بین مفهوم کیفیت حسابرسی با کیفیت حسابرس، و با توجه به اینکه در بسیاری از پژوهش ها، هیچ تفاوتی بین این دو قائل نشدند و اغلب آنها را برابر یکدیگر به کار گرفتند، به بررسی اثر کیفیت حسابرسی بر ضریب واکنش سود پرداخته شده است .
1-2) بیان مسئله
 سود حسابداری مبتنی بر ارقام تعهدی از نظر بسیاری از کاربران اطلاعات صورت¬های مالی، ابزاری برای سنجش عملکرد شرکت¬ها محسوب می¬شود. بر اساس رويكرد تعهدي در صورت تحقق درآمدها و وقوع هزينه ها می¬توان سود را گزارش كرد و از آنجا كه در مبناي تعهدي لزوماً شناسايي درآمدها و هزينه¬ها همراه با دريافت و پرداخت وجه نقد نبوده، و در محاسبه سود نيز از پيش بيني ها و برآوردها استفاده مي¬شود، از اين رو، اين پرسش مطرح مي شود كه تا چه ميزان مي توان به اين رقم در هنگام اخذ تصميم اطمينان كرد؛ پاسخ به اين پرسش از آن جهت اهميت پيدا مي¬كند كه اخذ تصميم نادرست به سبب اطلاعات ناكافي و ناصحيح، موجب مي شود كه  تسهيم منابع به صورت ناعادلانه انجام شود.
نقش حسابرسي در اعتبار بخشي نسبت به اطلاعات سود شركت ها در پي تجديد ارايه اخير سود شركت ها و ورشكستگي شركت¬هاي بزرگ، از اهميت درخور توجهي برخوردار شده است .
تفاوت¬هاي ناشي از كيفيت حسابرسي به صورت تفاوت در اعتبار ارايه شده توسط حسابرسان و كيفيت سود صاحبكار آنها خود را نشان مي¬دهد. از آنجايي كه كيفيت حسابرسي داراي ابعاد متفاوتي است و به طور ذاتي غيرقابل مشاهده است، مشخصه حسابرسي خاصي وجود ندارد كه به عنوان شاخصي براي آن در نظر گرفته شود. اغلب مطالعات گذشته از حسن شهرت حسابرس به عنوان شاخصي براي كيفيت حسابرسي استفاده نموده و رابطة بين حسن شهرت و كيفيت سود را بررسي كرده اند.
علاوه بر اين، محققان ديگري علاوه بر حسن شهرت، فرض خود را اين گونه بنا نهاده اند كه تخصص صنعت حسابرس به طور مستقيم به اعتبار  ارايه شده توسط حسابرس كمك می كند.  شواهد حاكي از آن است كه حسابرسان متخصص صنعت، حسابرسي اثر بخش تري را ارايه مي كنند و تغييرات ساختاري در شركت¬هاي حسابرسي در جهت دستيابي به تخصص صنعت، حاكي از آن است كه تخصص صنعت نقش مهمي را در كيفيت حسابرسي بازي مي¬كند(هوگان و جنکینز ،۲۰۰۶). اين پژوهش تأثير کیفیت حسابرسی را بر ضريب واكنش سود  (ERC) بررسي مي نمايد.
در دنیای سرمایه¬گذاری امروز فرایند تصمیم¬گیری شاید مهمترین بخش از فرایند یک سرمایه¬گذاری باشد. جایی که سرمایه¬گذاران در جهت حداکثر کردن منافع و ثروت خویش نیازمند اتخاذ بهترین تصمیمات می¬باشند. در این راستا مهمترین عامل فرایند تصمیم گیری، اطلاعات است. هر میزان کیفیت اطلاعات ارائه شده از سوی شرکت¬ها بالاتر باشد. از میزان ابهام در برآورد بازده مورد انتظار آنها کاسته شده و ریسک اطلاعات کاهش خواهد یافت.
 اولین شواهد قوی در مورد واکنش بازار اوراق بهادار به انتشار و اعلام سود توسط بال و براون (۱۹۶۸) تهیه شد. آنها در تحقیق خود علاوه بر اثبات واکنش بازار به انتشار و اعلام سود با توجه به پیش بینی آن چگونگی واکنش بازار را نیز به شکل میانگین و به طور متوسط اندازه¬گیری کردند. آنها نشان دادند که واکنش سرمایه گذاران به شرکت¬های با اخبار خوب منجر به بازده غیرمنتظره مثبت و به شرکت¬های با اخبار بد منجر به بازده غیر منتظره منفی می شود. این موضوع توسط بال و بروان  ضریب واکنش سود نامیده شد. (خوش طینت وفلاح،1387)
از طرف دیگرکیفیت حسابرسی را می توان به عنوان عاملی که باعث کارایی سرمایه گذاری و در نهایت واکنش بازار می گردد، محسوب کرد. تقاضا براي كيفيت حسابرسي از آن جا ناشي مي شود كه بين مديران شركت و سرمايه‌گذاران تضاد نمایندگی وجود دارد. هنگامی که هزینه‌های نمایندگی به دلیل عدم تمرکز مالکیت و عدم وجود نظارت مؤثر توسط مالکان افزایش می‌یابد، تقاضا برای حسابرسی‌های با کیفیت بالاتر افزایش می‌یابد (ازیبی  و دیگران، ۲۰۱۲). همچنین، تضاد نمایندگی حتی ممکن است به عدم تقارن اطلاعاتی نیز ختم شود. بنابراین، یکی دیگر از دلایل تقاضا برای حسابرسی را می‌توان عدم تقارن اطلاعاتی دانست. از آنجا که کیفیت حسابرسی قبل یا در حین انجام حسابرسی غیر قابل مشاهده است، شاخص‌های مختلفی برای نشان دادن کیفیت حسابرسی در تحقیقات معرفی شده‌اند.
با این وجود در دهه هاي اخیر دیدگاه هاي توصیفی هم مورد توجه قرار گرفته اند. نخستین بار دی آنجلو  (۱۹۸۱) مفهوم کیفیت حسابرسی را از دیدگاهی توصیفی مورد توجه قرار داد.
۱) توانمندی حسابرس برای  کشف اشتباهات و تحریفات با اهمیت
۲) توانمندی حسابرس برای گزارش اشتباهات و تحریفات کشف شده
بنابراین اگر کیفیت حسابرسی را به عنوان ارزشی که باعث واکنش بازار و تاثیر گذاری بر تصمیمات سرمایه گذاران می گردد، بدانیم این  مسئله وجود دارد که :
اولا: چه عواملی بر کیفیت حسابرسی تاثیر دارد ؟
ثانیا: از آن جایی که کیفیت حسابرسی تاثیر قابل توجهی بر ارزش بازار سهام شرکت ها دارد پس چه رابطه ای می تواند بین کیفیت حسابرسی و ضریب واکنش سود وجود داشته باشد؟
1-3) اهمیت وضرورت تحقیق
به دنبال تفکیک مدیریت شرکت¬ها از مالکیت انها ایجاد مسائل نمایندگی و نیز افزایش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و مالکان موضوع کیفیت حسابرسی اهمیت زیادی یافته است.
کیفیت حسابرسی نقش کلیدی در کارایی بازار سرمایه ایفا می کند. این بدان سبب است که کیفیت حسابرسی با فراهم کردن اطلاعات در خور اتکای صورت های مالی و افشای هرگونه رخدادی که می¬تواند بر تصمیم¬گیری تاثیر داشته باشد از هدر رفتن سرمایه ای  به کار گماشته شده در بازار سرمایه در سایه تصمیم گیری برپایه نادرست جلو¬گیری می¬کند.
نتیجه تصمیمات سرمایه¬گذاران همان واکنش بازار است. واکنش سرمایه گذاران به شرکت¬های با اخبار خوب منجر به بازده غیر منتظره مثبت و به شرکت¬های با اخبار بد منجر به بازده غیر منتظره منفی می¬شود.
از آن جایی که کیفیت حسابرسی نقش کلیدی در کارایی بازار سرمایه دارد یعنی می¬تواند با افشای هرگونه رخدادی برتصمیم گیری سرمایه گذاران تاثیر داشته باشد و در نتیجه باعث واکنش بازار گردد. بنابراین بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی و ضریب واکنش سود مورد بررسی قرار می گیرد.
1-4) جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق
وجه تمایز تحقیق حاضر بررسی  تاثیر کیفیت حسابرسی بر ضریب واکنش سود می¬باشد. یکی از عوامل اصلی که موجب ارتقاي کیفیت اطلاعات و کاهش ریسک اطلاعاتی گزارش هاي منتشره از سوي شرکت¬ها می¬شود، ارائه خدمات حسابرسی با کیفیت بالاتر می باشد حسابرسان به صورت کلی و به عنوان یکی از فرضیات رفتاري حسابرسی، پذیرفته اند که باید در برابر کیفیت کار خویش به عنوان یک کارشناس حرفه اي به کسانی که بر کار ایشان اتکا می-کنند، پاسخگو باشند (حساس یگانه،۱۳۸5 ). همچنین شاخص های کیفیت حسابرسی در این تحقیق شامل،دوره تصدی حسابرس، تخصص حسابرس در صنعت، اندازه موسسه حسابرسی،  درجه اهمیت صاحبکارحسابرسی،  استقلال حسابرس و حق الزحمه حسابرسی می¬باشد.