پايان نامه بررسی شخصيت كودكان با نقاشی برای سنجش رشد شناختی
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته روانشناسی و مشاوره (آموزش_و_پژوهش)
این پروپوزال در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد
فهرست مطالب :
بيان مسئله
اهداف پژوهش
اهميت پژوهش
فرضيه
تعاريف عملياتي
متغيرهاي تحقيق
تعريف واژهها
سوابق تحقيق
بررسي نقاشي از ديدگاههاي مختلف
تفاوتهاي پسران و دختران
بكارگيري رنگ در نقاشي
اولين وسيله آموزش
بررسي ديدگاه هاي مختلف راجع به نقاشي
سوابق تحقيق
پژوهش در مورد نقاشي
نقاشيهاي فرافكني
نقاشي سالم
عوامل مؤثر در بيان نقاشي كودكان
تفاوت هاي خلقي در كودكان
ميزان فعال بودن
تحريك پذيري
بازداري و ترس
تكامل چهره نگاري
مراحل تحول شناختي
شكل آدم
بكارگيري رنگ در نقاشي
منشاء اهميت رنگ
طرح مسأله
ابزار پژوهش
تست آدمك رنگي
جامعه آماري
روش نمونه گيري
روش اجراء
قابليت اعتماد و اعتبار آزمون ترسيم آدمك
توصيف اطلاعات
بحث و نتيجه گيري
مزاياي ابزارهاي گردآوري اطلاعات
محدوديتهاي خارج از كنترل پژوهشگر
پيشنهادات
منابع فارسي
منابع انگليسي
نقاشی چیست ( بررسی نقاشی کودکان )
نقاشي كودك يك پيام است، آنچه را كه او نميتواند به لفظ درآورد به ما انتقال ميدهد. بررسي و درك زبان نقاشي اطلاعات ارزندهايي را در اختيار والدين و مربيان و روانشناسان و همه كساني ميگذارد كه خواهان درك و دريافت راز و رمز جهان كودك هستند، اكتشاف نظامدار اين قلمرو به آخرين دهههاي قرن گذشته بازميگردد و بر قوانيني متكي است كه خطشناسي نيز از آن سود جسته است.
بيان مسئله:
با توجه به گسترش پژوهشهاي تجربي در زمينه روانشناسي كودك به ويژه به كمك دانش رفتاري و دادههاي اساسي كه روانشناسي سنجشي در مورد پرورش سيستم عصبي و مركزي ارائه دادهاند، نگرش بزرگسالان در جهات گوناگون رفتاري كودكان دستخوش تغييرات مختلفي شده است. بنا به تحقيق (ورپيلو) دو روند اساسي در توسعه و پيشرفت درك كودك مؤثر واقع ميشود كه يكي تشخيص شناخت اشياء و ديگري تمايز بين آنهاست.
اهداف پژوهش
الف: استفاده از نقاشي به عنوان وسيلهاي ساده براي سنجش رشد شناختي.
ب: به دست آوردن ارتباط بين جنسيت و رشد شناختي.
ج: به دست آوردن ارتباط بين سن و رشد شناختي.
اهميت پژوهش:
در عصر حاضر هر روز كه ميگذرد هنر كودكان اهميت بيشتري مييابد و به خاطر تأثيري كه روانشناسي و علوم تربيتي از آن به عمل ميآورد همپاي ديگر هنرهاي مختلف رو به تكامل و پيشرفت است، هنر و نقاشي كودكان گواه راستيني بر حقايق اجتماعي و روانشناسي است.
فرضيه:
سطح تحوليافتگي (رشد شناختي) در دختران بالاتر از پسران است.
تعاريف عملياتي:
الف: تعريف رشد شناختي: رشد شناختي به تغييراتي مربوط ميشود كه در حوزه فعاليت ذهني روي ميدهد و احساس، ادراك، حافظه، تفكر، استدلال و زبان را شامل ميشود.
ب: تست آدمك رنگي: اين آزمون در سال ۱۹۷۷ توسط ژاكلين روآيه روانشناس فرانسوي ابداع و هنجارگزيني شده است.
ساير فرضيهها:
۱- بين نمرات مقياس سر دختران ۶ ساله با نمرات سر پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲- بين نمرات مقياس سر دختران ۷ ساله با نمرات سر پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۳- بين نمرات مقياس سر دختران ۸ ساله با نمرات سر پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۴- بين نمرات مقياس سر دختران ۹ ساله با نمرات سر پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۵- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۶ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۶- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۷ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۷- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۸ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۸- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۹ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۹- بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۶ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۰- بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۷ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۱-بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۸ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۲- بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۹ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۳- بين نمرات كلي دختران ۶ ساله با نمرات كلي پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۴- بين نمرات كلي دختران ۷ ساله با نمرات كلي پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۵- بين نمرات كلي دختران ۸ ساله با نمرات كلي پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۶- بين نمرات كلي دختران ۹ ساله با نمرات كلي پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۷- بين نمرات كلي دختران ۶ ساله با نمرات كلي دختران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۸- بين نمرات كلي دختران ۷ ساله با نمرات كلي دختران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۹- بين نمرات كلي دختران ۸ ساله با نمرات كلي دختران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۰- بين نمرات كلي پسران ۶ ساله با نمرات كلي پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۱- بين نمرات كلي پسران ۷ ساله با نمرات كلي پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۲- بين نمرات كلي پسران ۸ ساله با نمرات كلي پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۳- بين نمرات كلي دختران با نمرات كلي پسران تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۴- بين نمرات كلي دختران با افزايش سن تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۵- بين نمرات كلي پسران با افزايش سن تفاوت معناداري وجود دارد.
نتايج به دست آمده براساس فرمول t تفاوت معنيدار رشد شناختي در دو گروه پسران و دختران را نشان ميدهد يعني دختران در اين تست برتري خود را نسبت به پسران نشان دادند و از فرضيات مطرح شده به جز فرضيات ۲۲-۲۱-۱۹-۱۷-۹-۶-۵-۲-۱، فرضيات ديگر تأييد شدند.
فصــل اول
مقدمه:
نقاشي كودك يك پيام است آنچه را كه او نميتواند به لفظ درآورد و به ما انتقال دهد. بررسي و درك زبان نقاشي، اطلاعات ارزندهايي را در اختيار والدين، مربيان، روانشناسان و همه كساني ميگذارد كه خواهان درك و دريافت راز و رمز جهان كودك هستند اكتشاف نظامدار اين قلمرو به آخرين دهههاي قرن گذشته بازميگردد و بر قوانيني متكي است كه خطشناسي نيز از آنها سود جسته است. همچنين ديدگاه روان تحليلگري براساس بررسي گستره معاني نمادهائي كه در خوابديدهها و اسطورهها، افسانهها و در زندگي بازيافت ميشوند به غناي آن در قرن حاضر كمك كرده است. كودك همه مسائل خود را به واسطه نقاشي به تجربه درميآورد و خود را ميآزمايد و من خويشتن را بنا ميكند.
خطوط ترسيمي، انعكاسي از دنياي هيجاني او هستند و نقاشي به تنهايي به منزلة جهاني است كه به موازات افزايش هشياري و دگرگونيهاي كودك متحول ميگردد. (دادستان، پريرخ، ۱۳۷۴، ص ۱)
بيان مسئله:
با توجه به گسترش پژوهشهاي تجربي در زمينه روانشناسي كودك به ويژه به كمك دانش رفتاري و دادههاي اساسي كه روانشناسي سنجشي در مورد پرورش سيستم عصبي مركزي ارائه دادهاند، نگرش بزرگسالان در جهات گوناگون رفتار كودكان دستخوش تغييرات مختلفي شده است. (فراري، ۱۳۷۱، ص ۷)
نقاشي كودك نيز در مراحلي كه حوادث را دستهبندي و عرضه ميكند و روند تجديدي و تكامل يافتهاي را از زمان خط خطي كردن، تا زماني كه خطوطي معنادار و بالاخره مبتني بر قوانين پرسكتيو و شالوده منطقي رسم ميكند ميتوان چيزي شبيه خواب و رويا معني كرد. نقاشي نيز مثل خواب و رويا به كودك امكان ميدهند تا اطلاعات و اعمالي را كه از دنياي بيرون كسب ميكند از هم جدا سازد و سپس آنها را دوباره تنظيم كند. در نقاشي همانند خواب و رويا كودك خود را از ممنوعيتها رها ميسازد و با ما در حالتي ناخودآگاه دربارة مسائل كشفيات و دلهرههايش صحبت ميكند به همين دليل اگر آموزش نقاشي را در پايه صحيح نقاشي قرار دهيم و در آن به كودكان از سنين پايين تمرين كپي و تقليد كردن را بياموزيم اشتباه بزرگي مرتكب شدهايم. «فراري، ۱۳۷۱، ص۳)
پرورش قدرت بيان نقاشي، فقط وابسته به تكامل جسمي كودك نيست. بلكه با درك و شعور او نيز در ارتباط است. اين ادراك در بدو تولد بسيار جزئي است. ولي با پيشرفت سن، مطبوع و ظريف ميشود. در حقيقت چون ميتوان گفت: كه چون كودك هنوز مهارت كافي ندارد بنابراين نميتواند خوب نقاشي كند. حتي يك فرد بالغ هم اگر بخواهد با پاهايش خانهاي را رسم كند، خواه ناخواه، اثري درهم و برهم به دست خواهد آمد ولي اين اثر بسيار كاملتر از نقاشي كودك خواهد بود. با وجود اين كودك از همان آغاز خطنگاري از اينكه سه وجه چشم، مغز و دست خود را به كار مياندازد لذت ميبرد. بنا به تحقيق (دورپيلو) دو روند اساسي در توسعه و پيشرفت درك كودك مؤثر واقع ميشود كه يكي تشخيص شناخت اشياء و ديگري تشخيص تمايز آنهاست. «دادستان، پريرخ، ۱۳۷۴، ص ۳۱)
اهداف پژوهش:
رشد شناختي به تغييراتي مربوط ميشود كه در حوزه فعاليت ذهني روي ميدهد و احساس و ادراك، حافظه، تفكر، استدلال و زبان را شامل ميشود ما بتدريج تعداد زيادي مهارتهاي ذهني مهم كسب ميكنيم. مثلاً در مقايسه با كودكان به راحتي ميتوانيم درباره مفاهيم انتزاعي مثل دموكراسي عدالت و اخلاق فكر كنيم، علاوه برآن ميتوانيم موقعيتهاي فرضي در نظر بگيريم و براي يك مسئله معين به طور ذهني راهحلهاي بسياري پيدا كنيم و تجربههاي ذهني خاص خود را پيش ببريم و به شيوههاي تكرار خود جهت دهيم. (جيمز دبليو و وند رزندن، ۱۳۷۶، ص ۳۰) و نقاشي در حقيقت شكلي از كنش نشانهيي است كه در حد فاصل بين بازي كنايهايي و تصوير ذهني قرار دارد و از طرفي مثل بازي كنايهايي موجود همان لذت كنشي و همان خودمختاري در تعيين سرنوشت افعال خويش و از طرف ديگر مثل تصوير ذهني در واقع يك قسم كوشش است براي تقليد از واقعيت. لوكه نقاشي را يك نوع بازي تلقي ميكند اما اين را هم بايد گفت كه نقاشي حتي در اشكال ابتدايي خود هر چيزي را با هر چيز ديگر وفق نميدهد و شبيه نميسازد بلكه مثل تصوير ذهني بيشتر با سازگاري تقليدي وفق دادن من با واقعيت قابل مقايسه است. (ژان، پياژه، مترجم دكتر پورباقر، ۱۳۵۵، ص ۹۰) و پژوهشگر در اين تحقيق قصد دارد نقاشي را به عنوان وسيلهاي براي سنجش رشد شناختي به كار برد و اهداف ديگري كه پژوهشگر در اين تحقيق در نظر دارد به شرح زير ميباشد:
۱- استفاده از نقاشي به عنوان وسيلهاي ساده براي سنجش رشدشناختي
۲- به دست آوردن يك رابطه بين جنسيت و رشدشناختي
۳- به دست آوردن يك رابطه بين سن و رشدشناختي
اهميت پژوهش:
در عصر حاضر هر روز كه ميگذرد هنر كودكان اهميت بيشتري مييابد و به خاطر تأثيري كه روانشناسي و علوم تربيتي از آن به عمل آورده همپايي ديگر هنرهاي مختلف رو به تكامل و پيشرفت است و هنر نقاشي كودكان گواه راستيني بر حقايق اجتماعي و روانشناسي است.
نقاشي كودك به ما كمك ميكند تا به درك و فهم كودك و ارزيابي او از مسائل و محيط اطرافش آگاه شويم. (سيف نراقي، ۱۳۶۸، ص ۸۳) كودكان با هنر نقاشي و داستانهاي مرتبط با آن جزئي از وجود يا ويژگيهاي خويش را نمايان ميسازند به اين دليل است كه اين ابزار وسيله مناسبي براي راه يافتن به دنياي پر رمز و راز آن تلقي ميشود. (سيف نراقي، ۱۳۶۸، ص ۲۶۱)
هنگامي كه كودكان عادت به نقاشي ميكنند موفق ميشوند شخصيت خود را نيز بيان كنند در آن زمان است كه غالباً احساسات و الهاماتي را بيان ميكنند كه انسان به سختي ميتواند باور كند كه آنها با چنين شيوهايي قادر به انجام آن باشند نقاشي كودكان به ما امكان ميدهد تا روند پرورش فكري آنها را بشناسيم و ببينيم آنها راجع به دنيا و اشخاصي كه با آنها زندگي ميكنند چگونه ميانديشند و بالاخره متوجه ميشويم كه چه آموختهاند و اثر محيط به پرورش آنها چه بوده و نگرش و مشكلات عاطفي آنها چيست؟ ولي روشنترين نكتهاي كه از نقاشي خود به خودي كودكان تراوش ميكند كشف ملموسي عالم است كه بزرگسالان آن را فراموش كردهاند. نمونههاي منطق و مشكلات اين عالم فقط مربوط به دوران كودكي است كه هنوز با الگوهاي فرهنگي جامعه آشنا نشده است. اين موضوع براي كودكان عقبمانده نيز صادق است و آنچه نيز به آهستگي موفق به بيان دنياي خودش ميشوند. (فراري، ۱۳۷۱، ص ۹۵-۹۴)
فرضيه:
سطح تحول يافتگي (رشد شناختي) در دختران بالاتر از پسران است.
دلايل ارائه فرضيه:
الف: سطح تحوليافتگي با بلوغ جنسي در ارتباط است و چون بلوغ جنسي در دختران زودتر از پسران اتفاق ميافتد، بنابراين انتظار ميرود سطوح تحوليافتگي در دختران بالاتر باشد.
ب: بعد از بلوغ جنسي توجه دختران به فضاي شخصي و جسماني خود معطوف است ولي پسران به فضاي بيروني بيشتر اهميت ميدهند و اين مسأله احتمالاً در ترسيم آدمك تأثير دارد.
متغيرهاي تحقيق:
الف: رشد شناختي ب: جنسيت ج: سن
ساير فرضيهها:
۱- بين نمرات مقياس سر دختران ۶ ساله با نمرات سر پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲- بين نمرات مقياس سر دختران ۷ ساله با نمرات سر پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۳- بين نمرات مقياس سر دختران ۸ ساله با نمرات سر پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۴- بين نمرات مقياس سر دختران ۹ ساله با نمرات سر پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۵- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۶ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۶- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۷ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۷- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۸ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۸- بين نمرات مقياس طرح بدن دختران ۹ ساله با نمرات طرح بدن پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۹- بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۶ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۰- بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۷ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۱-بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۸ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۲- بين نمرات مقياس طرح لباس دختران ۹ ساله با نمرات طرح لباس پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۳- بين نمرات كلي دختران ۶ ساله با نمرات كلي پسران ۶ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۴- بين نمرات كلي دختران ۷ ساله با نمرات كلي پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۵- بين نمرات كلي دختران ۸ ساله با نمرات كلي پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۶- بين نمرات كلي دختران ۹ ساله با نمرات كلي پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۷- بين نمرات كلي دختران ۶ ساله با نمرات كلي دختران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۸- بين نمرات كلي دختران ۷ ساله با نمرات كلي دختران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۱۹- بين نمرات كلي دختران ۸ ساله با نمرات كلي دختران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۰- بين نمرات كلي پسران ۶ ساله با نمرات كلي پسران ۷ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۱- بين نمرات كلي پسران ۷ ساله با نمرات كلي پسران ۸ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۲- بين نمرات كلي پسران ۸ ساله با نمرات كلي پسران ۹ ساله تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۳- بين نمرات كلي دختران با نمرات كلي پسران تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۴- بين نمرات كلي دختران با افزايش سن تفاوت معناداري وجود دارد.
۲۵- بين نمرات كلي پسران با افزايش سن تفاوت معناداري وجود دارد.
تعريف واژهها:
واژهها و اصطلاحات مورد نظر هم از لحاظ نظري و هم از لحاظ عملي تعريف ميشوند.
الف- تعريف نظري:
نقاشي و طراحي از مهمترين عوامل در بيان مقاصد و افكار و عقايد و نيازهاي دروني بشر محسوب ميشود كه از ديرباز مورد استفاده انسان قرار داشته است. اشتغال به اين فعاليت خلاقه اعم از آفرينش نقاشي يا كاربرد و استفاده از آن ميتواند علاوه بر پرورش حس زيبائي دوستي و ذوق هنري انسان نقش مؤثري در رشد شخصيت، شناخت مشكلات و نابسامانيهاي رواني وي داشته باشد (ميرزابيگي، ۱۳۷۰، ص ۱۰۸).
ب- تعريف عملي:
۱- تحول شناختي (رشدشناختي)
Cognition: the mental activity through which human beings acquire and process kowledge.
The field of coqnitire devebpment of cuses an how intellectuall abilities and know ledge of the world change as a person grows older.
شناخت، فعاليتهاي ذهني كه از طريق آن انسان يا موجود زنده كسب كننده و تحليلكننده دانش است كه از طريق آن دانش را كسب و تحليل ميكنند.
زمينه تحول شناختي: (رشدشناختي) متمركز است بر اينكه چطور توانائي ذهني (هوشي) ودانش نسبت به جهان دريك انسان در حال رشد تغيير ميكند (D:Ross,D:Park,1999,Page:320).
۲– تست آدمك رنگي:
اين تست در سال ۱۹۷۷ توسط (ژاكلين رويهآيه) روانشناس فرانسوي ابداع و هنجارگزيني شده است (دادستان، پريرخ، ۱۳۷۴، ص ۱۳) تجسم ترسيمي شكل انسان به دورههاي ماقبل تاريخ بازميگردد «ترسيم يك آدمك» به منزلة فعاليت ارتجاعي كودك نيز محسوب ميشود. براساس بررسي آثار يك هنرمند ميتوان به آساني« سبك» رايج عصر وي و همچنين شخصيت او را بازشناخت به همين دليل است كه روانشناسان كوشش كردهاند تا به ويژگيهاي روانشناختي كودكان براساس توليدات ترسيمي آنها دست يافت و بدين ترتيب، (تست ترسيم آدمك) خلق شده است (دادستان، پريرخ، ۱۳۷۴، ص ۱۵).
نخستين تدوين رسمي روش نقاشي فرافكني توسط آزمون نقاشي آدمك گوديناف بود او اين آزمون را تنها براي برآورد تواناييهاي شناختي كودكان آنگونه كه در كيفيت ترسيم او انعكاس پيدا ميكند به كار ميبرد (سيف نراقي، مريم، ۱۳۶۸، ص ۸۳). در تست گوديناف (۵۱ ماده) وجود دارد كه به هر ماده يك نمره داده ميشود مجموعه نمرات آزمودني سن عقلي وي را تعيين ميكند تست را ميتوان به صورت فردي يا گروهي اجرا كرد به كودك يك جعبه مداد رنگي كه شامل هفت رنگ آبي، سبز، قرمز، زرد، بنفش، قهوهاي و سياه است داده ميشود و همچنين يك مداد سياه معمولي، پاككن و يك ورقه كاغذ A4 نيز به صورت عمودي در اختيار وي قرار ميگيرد. آزمايشگر به كودك ميگويد: «روي اين كاغذ يك آدم بكش تا اونجا كه ميتوني قشنگ باشد اگه خواستي اونو رنگ كن». دستور اجراي تست بايد همواره به گونهاي كه ذكر شد ارائه گردد چه تحقيقات نشان دادهاند كه ايجاد تغيير در اصطلاحات ميتواند نتايج را به گونهاي معنادار تغيير دهد (پريرخ دادستان، ۱۳۷۴، ص ۱۷).