مقدمه
از زمانيكه انسان پا به عرصه وجود گذاشت ، تنوع در رفتار ، افكار ، احساسات و نگرشهاي او چيزي بود كه همواره جلب توجه كرده است . تنوع در ويژگي هاي شخصيتي موجب گرديده است كه هر يك از افراد بشر شخصيت منحصر به فردي داشته باشند حتي در بين دوقلوهاي همزاد كه ظاهرا شبيه به هم هستند ، اين تفاوت و افتراق در ويژگي هاي شخصيتي آنها كاملاً آشكار است از آنجا ئي كه دوران نوجواني يكي از مهمترين مراحل زندگي بشري است با اين وجود، مرحله اي پر كشمكش و گاه دشواري در زندگي است چرا چنين است؟ اولين و آشكار ترين پاسخ اين است كه نوجواني و بخصوص سالهاي اول نوجواني قبل از هر چيز ، دوران تغييرات جسماني ، رواني و شناختي و نيز تغيير در الزامات اجتماعي است اين نا عادلانه است كه درست زماني كه نوجوان با سرعت بي سابقه اي بلوغ جسماني را مي گذراند ، اجتماع از او مي خواهد در مستقل باشد ، روابطش را با همسالان و بزرگسالان تغيير دهد و سازگاري جنسي و آمادگي شغلي داشته باشد.( رشد و شخصیت کودک، مترجم، شهید یاسایی، سال 1370، صفحه531) نوجوان علاوه بر كنار آمدن با همه اين تغييرات رشدي بايد بكوشند تا هويتي براي خود كسب كنند . پاسخي براي اين سوال بيابند كه من كيستم ؟ (رشد شخصيت كودك،مترجم ، مهشيد ياسايي، سال 1370 ، صفحه 531)
مردم غالباً در دوران هاي تغييرات اجتماعي، شناختي دچار اختلالات رواني و فيزيولوژيكي مي شوند كه موقتاً تعادل آنان را بر هم مي زند. دوران اوليه نوجواني زماني براي تغيير سريع و نيز اختلالات رواني و رواني ـ فيزيولوژيكي است كه اين تغييرات و اختلالات در تعدادي از نوجوانان به درجات مختلفي بروز مي كند . اين اختلالات ممكن است براي گروهي از نوجوانان نسبتاً كم يا گذرا باشد ، در مورد بعضي ديگر ممكن است شديد و درمان آن مشكل باشد و از جمله اضطراب و افسردگي و… و يا داشتن شخصيت ضد اجتماعي و بزهكاري و اعمالي مانند دزدي ، حمله شديد ، تجاوز ، آدمكشي يا استفاده از مواد مخدر و يا نقض مقررات رفت و آمد در اماكن يا اوقات خاص، فرار از مدرسه ، تكرار جرم ، را پيش از سن مشخصه و يا صفات منقوش در شخصيت وي مي باشد .(آلپورت و گوردون، رشد شخصیتی ، سال 1356، صفحه 92)
از رفتارهاي سطحي شخصي و عادات مصلحتي او گرفته تا عميق ترين و درونی ترین ارزشهايي كه جهت او در زندگي را مشخص مي كند .( الیوت وگوردون ، رشد شخصيتي ، سال 1356،صفحه 92) پس بايد دانست چه عواملي باعث مي شوند که نوجوانان در آن مرحلة بحراني اعمالي را بطور عمد يا غير عمد مرتكب شوند . از جمله بزهكاري كه پاشيده شدن نظام خانواده ، فقرمالي ، عدم نظارت صحيح بر رفتارهاي نوجوانان ، نداشتن وسايل تفريح سالم ، پرخاشجويي يكي از والدين و عدم تحمل رفتار آنها بوسيله نوجوانان عواملي هستند كه دختران و پسران را به فرار از خانواده ، شركت در باند نوجوانان بزهكار ، پناه بردن به اعتياد ، دزدي و يا فحشا وا مي دارند. ( بهرامي هادي ، روان شناسي نوجواني ، سال 1358 ، صفحه 107)
انگيزه تحقيق :
از آنجايي كه مطالعات اجتماعي نشان مي دهد كه بيشترين بزهكاران آسيب ديدگان بهنجار يك جامعة نابهنجارند يعني افرادي كه از نظر رواني ، طبيعي و بهنجارند ولي بعلت شرايط جامعه نا بهنجار دست به بزهكاري مي زنند و نيز جمعيت كثيري از افراد كشورمان را نوجوان تشكيل مي دهند كه آينده سازان جامعه محسوب مي گردند.
بنابراين رسيدگي به امور و مسايل آن بايد از اولويت خاصي برخوردار باشد . با توجه به اينكه عده كثيري از نوجوانان جامعه كه در آيندة نه چندان دور بايد از نيروي آنها جهت سازندگي كشور استفاده شود تحت عنوان افراد مجرم و بزهكار در كانونهاي اصلاح و تربيت بسر می برند. بنابراين مطالب فوق محقق را بر آن داشت تا بررسي و مقايسه بين ويژگي هاي شخصيتي نوجوانان بزهكار پسر با نوجوانان عادي انجام دهد تا با شناسايي بهتر ويژگي هاي شخصيتي اين گروه بتوان خدمات راهنمايي مشاوره اي بيشتر و مطلوب تري به آنان ارائه دادواين قشر آسيب پذير را با ذكر علل و عوامل بزهكاري ياري نمود .( قائمی، علی، شناخت و هدایت و تربیت نوجوانان و جوانان، سال 1364،ص 85)
فايده و اهميت تحقيق :
1- دروه نوجواني به دليل تحولات بلوغ و ارزشها و بحران هويت ، مرحله است كه در آن احتمال بروز رفتارهاي بزهكارانه بمراتب بيشتر از ساير دوره هاي زندگي است و لزوم توجه هر چه بيشتر به بزهكاري هاي سنين نوجواني از اين جهت است كه نوجوانان نيروي فوق العاده اي دارند كه مي تواند باعث ايجاد مشكلات جدي براي خود ، خانواده و اجتماع شوند.(احدی و بنی جمالی،1370)
نيز شخصيت موضوعي بحث برانگيز ، جذاب ، پيچيده و مهم مي باشد كه در دانش روان شناسي ازاهميت زيادي برخوردار است و همه روانشناساني كه امروزه در ابعاد گسترده دست به پژوهش مي زنند و در نهايت مي كوشند تا مقوله شخصيت را كه قرنهاست توجه انسانهاي كنجكاو را به خود معطوف داشته است ، پرده بردارند .( احدي و بني جمالي ،1370)
اهميت و ضرورت اساسي اين پژوهش در آن است كه با اجراي اين پژوهش و بر اساس آزمون خود پنداره بك اطلاعاتی را ارائه مي دهد که بتوان تا حدود زيادي ويژگي هاي شخصيتي نوجوانان بزهكار و نوجوانان عادي را شناسايي و آنها را از اين نظر با هم مقايسه كرد و در صورت تاييد زمينه هاي پژوهش بتوان احتمال ارتكاب اعمال بزهكارانه را در افراد تا حدودي پيش بيني و اقدامات پيشگيري كننده لازم را اجرا كرد.
اهداف تحقيق :
هدف از پژوهش حاضر ، بررسي شخصيت نوجوانان بزهكار بوسيله آزمون خود پنداره بك است و اينكه از طريق مقايسه نتايج نوجوانان بزهكار با نوجوانان عادي از نظر توانايي ذهني ـ جذابيت فيزيكي و مسائل اخلاقي ، برون گرايي ، كفايت كاري و روابط اجتماعي است را شناسایی کنیم.
محقق در نظر دارد كه وجوه تمايز بين اين دوگروه را بر مبناي اين پرسشنامه بدست آورد .
بيان مسئله :
در زمينه بزهكاري نظريه هاي گوناگوني وجود دارد كه هر كدام با جلوه هاي خاص در تلاش هستند تا علت بزهكار را منعكس كنند . چنانكه ، دوركيم بزهكاري را يك پديده اجتماعي مي داند و نرم هاي معيوب را به عنوان علت بزهكاري محسوب مي كند و يا لمبروزو بزهكاري را با عوامل زيستي مربوط دانسته و ادعا مي كند كه با شناسايي وضعيت ظاهري و خصوصيات ارگانيك خواهيم توانست افراد بزهكار را از غير بزهكار متفاوت كنيم .
در زمينه روان شناختي نيز تحقيقات فراواني براي تبيين بزهكاري صورت گرفته است . عده اي آن را ناشي از گرايش هاي اجتماع ستيزي مي دانند و مرحل رشد شخصيت را از ديدگاه رواني ـ جنسي تحت عنوان رويكرد روان كاوي بررسي مي كنند .
برخي ديگر محيط و عوامل يادگيري را در اين زمينه مؤثر مي دانند وبرخي ديگر همانند موري و شوارتز انگيزه ها و نيازها را به عنوان مهمترين عامل بروز بزهكاري در نظر مي گيرند .
در اين تحقيق می خواهیم دریابیم آیا بين خود پنداره افراد بزهكار و افراد عادي تفاوت موجود است يا نه و اينكه آيا نگرش آنها نسبت به خود متفاوت است يا نه ؟
موضوع تحقيق :
مقايسه خود پنداره نوجوانان بزهكار با نوجوانان غير بزهكار
فرضيه تحقيق :
بين خود پنداره نوجوان بزهكار با غير بزهكار تفاوت وجود دارد.
تعريف عملياتي مفاهيم :
بزه :
عبارت است از اقدام به عملي كه بر خلاف موازين ، مقررات و قوانين و معيارهاي ارزشي و فرهنگي هر جامعه است .
نوجواني :