1 – 1 – مقدمه :
بی تردید شخصیت یکی از بحث های عمده و محوری روانشناسی و هدف نهایی همه بررسی های مربوط به انسان است . چرا که شناخت انسان و نحوه تربیت وی را می توان جزو مهم ترین سوالاتی دانست که در طی قرون، کلیه رشته های علوم انسانی پاسخ دهی به آن بوده اند .
( جوادی – کدیور 1381 )
شخصیت یک مفهوم انتزاعی است و متخصصان مختلف تعاریف نسبتا متفاوتی و را براي آن ذکر کرده اند. اما به نظر می آید اکثر آنها با این موضوع موافق هستند که شخصیت ترکیبی از اعمال ، افکار ، هیجانات و انگیزش های فرد است .
شخصیت افراد منحصر به فرد می باشد اما شخصیت افراد مختلف دارای وجوه اشتراک خاصی است . بنابراین شخصیت را می توان از این جهت که چگونه مردم با هم متفاوت هستند و یا این که در چه چیزی بر همدیگر شباهت دارند مورد مطالعه قرار داد . شخصیت یک فرد نسبتا ثابت باقی می ماند اما هر دو عامل رشد و تجربه می توانند آن را تغییر دهند . سوال مهمی که در این جا مطرح می شود این است :
نقش وراثت و محیط در رشد شخصیت چیست ؟ جواب دادن به این سوال مشکل است زیرا هیچ یک از این متغیرها را نمی توان برای مقاصد تجربی و آزمایشی دستکاری کرد . از آن جا که دوقلوهای یکسان صفات ارثی همانندی دارند این گونه مطالعات آنها را مورد استفاده قرار می دهند .
در روانشناسی شخصیت موضوع های بسیاری وجود داد که مورد توجه پژوهشگران شخصیت است . این موارد شایان توجه عبارتند از : چه طور مفاهیم انتزاعی را باید تعریف کرد ؟ چگونه می توان مردم را بر اساس شخصیتشان طبقه بندی کرد ؟ رفتار چگونه تعیین می شود ؟ و این که آیا انتخاب ما در موقعیت های مختلف آنها را به صورت می گیرد یا اجباری ؟
( جمال فر ، سیاوش 1375 )
روانشناس هنری ، مطالعه حالات روانی هنرمند ، هنرپیشه ، هنرشناس و دوستدار هنر و زیبایی است .
از زمان افلاطون و ارسطو ( فیلسوفان یونانی ) مکرر در مورد طبیعت هنرمند و خلاقیت هنری بحث شده و باورهایی در مورد رابطه میان پزشکی و هنر موجود بوده است .
متفکران در طی قرون ، خلاقیت هنری را به طبیعت ، نیروی ماوراء طبیعت ، وحی آسمانی ، دین و بالاخره پدیدارهای جادوگرانه مربوط دانسته اند . در قرون وسطی رابطه میان خلاقیت هنری و دین بیشتر مورد توجه قرار گرفت .
در اوایل قرن 19 ، دانشمندانی مانند شلنیگ ، شوپنساور و هرپارت نتیجه گرفتند که آفرینش هنری را ضمیر ناخودآگاه انسان ارتباط دارد . متفکرانی همچون امرسون ، کارلایل و ویلیام جیمس معتقد شدند که رشته آفرینش هنری در دنیای رویاهای انسان قرار دارد . داروین ، مارکس ، نیچه و تولستوی ادعا کردند که نیرویی غیر از ضمیر ناخودآگاه موجب خلاقیت هنری است . شکی نیست که هنر امری است روانی و برای شناخت هنر باید کوشش کنیم که روان هنرمند را دریابیم و این وظیفه را کامل تر از همه زیگموند فروید اتریشی و شاگردان او یعنی کارل گوستاو یونگ سویسی و آنا فروید ( دخترش ) انجانم دادند .
آن چه برای یک روانپزشک ، در زمینه روحیه هنرمند در خور توجه است مطالعه تحولی است که در حیطه شخصیت هنرمند و در لحظه به وجود آوردن یک اثر هنری و اشتغال به امور هنری ، پدید می آید .
از نظر روانشناسی هنری ، احساسی و عاطفه هنرمندان و نویسندگان در آثار آنها متجلی می شود .
( عناصری، جابر 1380 )
2 – 1 – بیان مسئله :
دورن گرایی – برون گرایی به عنوان یکی از ابعاد اصلی شخصیت گستره وسیعی از گرایش ها ، علایق و رفتارهای ما را تحت تاثیر قرار می دهد . بسیاری از رفتارهای هر فرد متاثر از جایگاه او بر وي پيوستار درونگرایی – برونگرایی است .
بررسی رابطه صفات و ویژگی های شخصیتی موضوعی مهم و جالب توجه است که از طرف بسیاری از متخصصان روانشناسی و رونپزشکی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است
و این تحقیق نیز به منظور پاسخگویی به این سوال که آیا بین ابعاد شخصیتی درون گرایی – برون گرایی افراد عادی و هنرمند تفاوت وجود دارد ؟ انجام می گیرد .
3 – 1 – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
بدون تردید اجرای موفقیت آمیز برنامه های مختلف آموزشی ، بهداشتی و خدمات مشاوره ای و درمان مستلزم آگاهی کامل و شناخت دقیق ابعاد و ویژگی های شخصیت و توجه به تفاوت های فردی است .
لذا پژوهش حاضر در صدد بررسی و شناخت ویژگی های شخصیتی افراد عادی و مقایسه آنن با افراد هنرمند می باشد .
4 – 1 – اهداف تحقیق :
هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه ویژگی های شخصیتی ( میزان درون گرایی - برون گرایی ) افراد هنرمند ( دانشجوی نقاشی ) و افراد عادی می باشد .
5 – 1 – بیان فرضیه ها :
بین میزان درون گرایی - برون گرایی افراد عادی و هنرمند تفاوت وجود دارد .
6 – 1 – تعریف مفاهیم و متغيرها :
تعاريف عملياتی :
ویژگی های شخصیتی : ویژگی هایی که در این پژوهش توسط آزمون آیزینگ به دست می آید .
درون گرایی - برون گرایی : به آن دسته از سوالاتی که تست مربوطه آن را می سنجد .
هنر : مقصود از واژه هنر ، هنر نقاشي است .
هنرمند : منظور از واژه هنرمند در این پژوهش ، افرادی هستند که در رشته نقاشی تحصیل کرده اند .
تعاریف مفهومی :
صفات شخصیت : آن دسته از گزارش های رفتاری که افراد آدمی به صورت کنش و واکنش و شیوه های خاص در برخورد با دیگران از خود ابراز می دارد .
( پارسا ، محمد 1378 )
شخصیت : شاید بتوان اساسی ترین موضوع علم روانشناسی دانست . تعریف لغت شخصیت که در لاتین ( Personalite ) و در زبان ساكسومه ( Personality ) خوانده می شود ، ریشه در کلمه لاتین ( Persona ) دارد و این کلمه به نقاب یا ماسکی گفته می شود که بازیگران تئاتر در یونان قدیم به صورت خود می زدند . به مرور معنای آن گسترده تر شدد و نقشی که بازیگر ایفا می کرد در برگرفت . بنابراین مفهوم اولیه و اصلی شخصیت ، تصویری ظاهری و اجتماعی است که بر اساس نقشی که فرد در جامعه بازی می کند ، ترسیم می شود .
( یکخو و آواویس یانس 1376 )
برون گرایی : فردی است سخن پرداز که واژه ها و مفاهیم را با شیرینی و گویایی همراه با حرکات دست و سر بیان می کند و از نظر اجتماعی فردی مردم دار ، فعال ، لطیفه گو و خوش بین است .
درون گرایی : درون گرا بیانگر تمایل یک فرد برای دوری گزیدن از تماس های اجتماعی و مشغول شده با تفکرات شخصی و دنیایی ذهنی است .
( پارسا ، محمد 1378 )
هنر : هر نوع فعالیتی غیر معطوف به سود مادی و مبتنی بر برداشت های شخصی از محیط و طبیعت با استفاده از نیروبی تخیل و قواعد زیباشناسی مانند پرداختن به موسیقی ، نقاشی ، مجسمه سازی ، نویسندگی و شعر .
( فرهنگ لغت انوری )
هنرمند : آن که توانا در خلق آثار هنری است .
( فرهنگ لغت انوری )
7-1- متغیرهای پژوهش :
متغیر مستقل :
در این تحقیق تفاوت گروهی (هنرمندان و افراد عادی ) به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است .
متغیر وابسته :
صفات درون گرایی - برون گرایی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده . فرض بر این است که صفات مذکور از هنرمند بودن افراد تاثیر می پذیرد . تغییرات در این صفات ناشی از فعالیت های هنری است .
متغیرهای مزاحم و نامربوط :